Tatar milli hareketinin öncülerinden Ayaz İshaki, doğumunun 145. yılında Ankara'da Ayaz Tahir Türkistan İdil Ural Vakfı tarafından anılacak.
Ankara'da Ayaz Tahir Türkistan İdil Ural Vakıf tarafından "Doğumunun 145. Yılında Siyasetçi ve Yazar Ayaz İshaki'yi Anma Programı" düzenlenecek.
1 Mayıs 2023 tarihi saat 14.00'de vakıf merkezinde gerçekleşecek olan anma programına; Vakıf Başkanı Tülay Duran, Kazan Tatarı araştırmacı, yazar Roza Kurban, araştırmacı yazar Yeldos Toktarbay katılacak.
AYAZ İSHAKİ KİMDİR?
Ayaz İshaki, 23 Şubat 1878 yılında Tataristan’ın Yavşirme Köyünde doğdu. Tataristan’da bulunan Çitay ve Kazan medreselerini okuduktan sonra 1898-1902 yılları arasında Kazan Uçitelskaya Şkola’sında eğitim aldı. 1893 yılında Kazan’da Allam Hazret Medresesi’ne giren Ayaz İshaki, ünlü Gallam Hazret’in öğrencisi oldu. Kazan’da düşüncelerinin gelişmesi için daha geniş bir ortam buldu. İsmail Gaspiralı’nın Kırım’da çıkardığı “Tercüman”, Azerbaycan’da yayımlanan “İginci Köylü” gazeteleri ile İstanbul’da basılan “Malûmat” dergisini izleyen Ayaz İshaki’nin ilk gazetecilik merakı bu yayınlarla başladı. 1905 senesinde Tangçılar grubunun kurucuları arasında yer aldı. Parti Rusya Çarlığı’nın ihtilal yoluyla devrilmesini istiyordu ve bu yönde çalışmalar yapıldı.
AYAZ İSHAKİ’NİN 10’DAN FAZLA GAZETE VE DERGİ, 50 YAKIN KİTABI YAYIMLANDI
İshaki, ihtilal hareketlerinde bulunması sebebiyle yakalanarak hapse mahkum edildi. Bunun yanında uzun bir süre boyunca Arhangil ve Vologda kentlerinde sürgün hayatı yaşadı. Sürgünden döndüğünde Tatarların yardımları ile “İl” gazetesini kurdu. Fakat ilerleyen zamanlarda gazete Rus yetkililer tarafından kapatıldı. 1934-1938 yıllarında Mançurya, Kore, Japonya, Arabistan ve Finlandiya’ya geziler yaptı ve bu ülkelerde yaşayan Kazanlıların örgütlenmesi için katkıda bulundu. İshaki, Uzakdoğu gezisi sırasında “Millî Bayrak” gazetesini çıkardı. Elli yıllık yazarlık, edebî ve siyasî çalışmaları sırasında l0’dan fazla gazete ve dergi, 50’ye yakın da kitap yayımladı.
76 YAŞINDA HAYATA VEDA ETTİ
Ayaz İshaki, 1953 yılında “Amerika Komitesi”nin davetlisi olarak Münih’e gitmiş ve orada yapılan kongrelerde, Rus olmayan halkların haklarını savunmuş. Münih’ten döndükten sonra sağlığı iyice bozulmuş ve 22 Haziran 1954’ tarihinde Ankara’da kızının evinde yaşamını yitirdi. Vasiyeti üzerine İstanbul'da Edirnekapı Şehitliği'nde toprağa verildi.
ESERLERİ
ROMAN- HİKAYE : Zindan, Tövbekar Hatun, Sünnetçi Balbay, Takkeci kız, Güz, İki Yüzyıldan Sonra İnkıraz, Mulla Bubay, Üyge Taba, Tatarın Kızı, Ulu Muhammed OYUNLARI: Kadın İlk Hayat, İki Aşık, Hayat Yolunda, Dalganın İçinde, Cemiyet, Can Bayeviç, Kıyame ANI: Anı Defteri, Utız Yıllığım ARAŞTIRMA- İNCELEME: Şimal Türklerinin Edebiyat Tarihi ÇEVİRİ: Kazan Tarihi (Hudyakov’dan)