Ukrayna Parlamentosu İnsan Hakları Yetkilisi Dmıtro Lubinets, Rusya İnsan Hakları Yetkilisi Tatyana Moskalkova ile yapılan görüşmeler, insani koridor ve esir takası konularında 1 Şubat 2023 tarihinde Kırım Haber Ajansına röportaj verdi.
Rusya yaklaşık bir yıl önce Ukrayna'ya karşı geniş çaplı işgal girişimi ve saldırılara başladı. Rusya’nın başlattığı saldırganlık nedeniyle binlerce sivil zarar gördü. Putin Rusyası tarafından Ukrayna'da birçok insan hakları ihlalleri ve savaş suçları işlendi. Çatışmaların başlamasından bu yana Rusya, binlerce Ukraynalı asker ve sivili esir aldı. Neredeyse her hafta Ukrayna ile Rusya arasında esir değişimleri yapılmaya devam ediyor. Esir değişimleriyle beraber çok sayıda asker evine dönmeye başladı. Ayrıca işgal altındaki topraklarda ve Rusya'da alıkonulan sivil rehinelerin de esaretten kurtarılması mümkün hale geldi.
Çatışmalar nedeniyle meydana gelen insani sorunları ve esir değişimi sürecini ele almak için Ukrayna Parlamentosu İnsan Hakları Yetkilisi Dmıtro Lubinets ve Rusya İnsan Hakları Yetkilisi Tatyana Moskalkova, Türkiye'nin arabuluculuğunda Ankara’da 11-12 Ocak 2023 tarihlerinde Uluslararası Ombudsmanlık Konferansı'nda bir araya geldi. Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisi Şeref Malkoç, insani koridor açılması için hazır olduklarını ve gereken çabayı vereceklerini açıkladı.
Son olarak, Ukrayna Parlamentosu İnsan Hakları Yetkilisi Dmıtro Lubinets, Türkiye Kamu Başdenetçisi Şeref Malkoç ve Rusya İnsan Hakları Yetkilisi Tatyana Moskalkova, Ankara'daki görüşmenin ardından çevrimiçi olarak 27 Ocak 2023 tarihinde görüştü.
UKRAYNA OMBUDSMANI QHA'YA KONUŞTU
Ukrayna Parlamentosu İnsan Hakları Yetkilisi (Ombudsman) Dmıtro Lubinets, Rusya İnsan Hakları Yetkilisi ile yaptığı görüşmeyi, Türkiye’nin insani koridor teklifini 1 Şubat 2023 tarihinde Kırım Haber Ajansına (QHA) değerlendirdi. Lubinets, "Rusya ağır yaralı esirlerin iadesini kabul ederse süreci uygulamaya başlayacağız" açıklamasını yaptı.
Türkiye Kamu Başdenetçisi Şeref Malkoç, daha önce insani koridor açılması için hazır olduklarını ve gereken çabayı vereceklerini dile getirmişti. Yapılan çevrimiçi üçlü görüşmede, bu konu gündeme geldi mi? İnsani koridorla ilgili süreç nasıl işleyecek?
"Biz, Türkiye’de üç tur görüşme yaptık, ikinci turda görüşmelere Türkiye Kamu Başdenetçisi Şeref Malkoç katıldı. O, Rusya topraklarında bulunan Ukrayna vatandaşı sivillerin Ukrayna'ya dönüşüyle ilgili konuları tartışmak için yeni bir platform, insani bir koridor oluşturmayı önerdi.
Girişim cumhurbaşkanları düzeyinde desteklenirse, Ukrayna İnsan Hakları Ofisi, Rusya İnsan Hakları Ofisi ve Türk tarafının temsilcilerinin tek bir yerde kalıcı bir ofis olarak faaliyet göstereceği bir platform ortaya çıkabilir. Bu platform örneğin çocukları, sivil esirleri iade etme, belgeleri yenileme sorunlarını çözecek. Alıkonulma koşulları, sivillerin tıbbi bakımı hakkında bilgi alışverişinde bulunacak.
Bugün bu konu en üst düzeyde müzakere aşamasında ve fiilen olumlu bir çözüm iddiasında bulunmak için henüz çok erken, aynı zamanda bu tür eylemlere çoğu zaman hazır olmayan saldırgan ülkenin (Rusya) tutumunu da hesaba katmak gerekiyor."
Rusya’nın Ukrayna’da sivillere yönelik saldırıları devam ederken, ağır yaralıların takası, Ukrayna ve Rusya İnsan Hakları Yetkilileri arasındaki görüşülen konuların başında geliyordu. Bu konuda, ilk adım ne zaman atılacak?
"Türkiye'deki üçlü müzakereler sırasında Rus tarafı, tüm ağır yaralı esir Ukraynalı askerlerin Ukrayna topraklarına geri gönderilmeleri olasılığı konusunda istişarelere başlamaya hazır olduğunu teyit etti.
Aynı zamanda, tüm ağır yaralı esir Rus askerlerin, Rusya topraklarına gönderilmesini bekliyorlar. Ön anlaşma sürecini çoktan başlattık, liste alışverişinde bulunduk. İlk önce Rus tarafından cevap bekliyoruz.
Rusya İnsan Hakları Yetkilisi, geri dönüş sürecine hazır olduğunu teyit ederse müzakerelerin bir sonraki aşamasına ve bu sürecin uygulanmasına geçeceğiz."
Rus işgalinde bulunan Kırım’daki çoğunluğu Kırım Tatarı olan siyasi tutsaklar konusunda görüşme yapıldı mı?
"Esir değişimi sırasında binlerce Ukrayna vatandaşından bahsediyoruz ayrım yapmıyoruz ve hiçbir vatandaş kategorisine öncelik vermiyoruz. Bunların arasında, çoğu Kırım Tatarı olan 158 Ukrayna vatandaşından oluşan Kremlin'in siyasi tutsakları listesi de yer alıyor."
Rusya’nın Ukrayna’da işgal ettiği Herson ve Zaporijjya bölgelerinden kaçırılan Kırım Tatarları ve Ukrain aktivistlerin durumu ne olacak? Bu konuda Rus tarafı ile görüşme yapılıyor mu?
"Geçici olarak işgal altında bulunan Herson ve Zaporijjya’da Ruslar hiçbir mevzuata uymuyor ve açıkça savaş suçları işliyor. Bunlar arasında insan kaçırma, yasa dışı aramalar, işkence ve cinayetler yer alıyor.
17 Ocak 2023 itibarıyla, 288 Ukrayna vatandaşının kaçırıldığına dair vakalar kayıtlara geçirildi.
Bu insanları alıkoymak için Ruslar, Akmescit’teki (Simferopol) bir numaralı tutukevinde özel hücreler oluşturdu ve ikinci bir tutukevi açtı. Bu vatandaşlara ilişkin bilgiler, avukatların resmi talebi üzerine bile verilmiyor.
Akmescit’teki 2 numaralı tutukevi FSB kontrolü altında. İnsan hakları savunucularının aktardığı bilgilere göre tutukevinin kapasitesi 458 kişi. Şu an orada 110’dan fazla kişi alıkonuluyor. Bu kişilerin çoğu Herson ve Zaporijjya bölgeleri sakinleri.
Aralarında Kırım Tatar ve Ukrain aktivistler, gönüllüler, yerel yönetim temsilcileri bulunuyor."
LUBİNETS, RUS MEVKİDAŞINA TÜRK BAYRAĞI DERSİ VERDİ
Ukrayna Ombudsmanı Dmıtro Lubinets, Ankara'daki toplantıda, Rusya Ombudsmanı Tatyana Moskalkova'nın düşürdüğü Türk bayrağını yerden kaldırmıştı. Lubinets'in bu hareketi sosyal medyada büyük takdir toplamıştı.
???? #Ukrayna Ombudsmanı Dmıtro Lubinets'in Rusya Ombudsmanı Tatyana Moskalkova'nın düşürdüğü #Türk bayrağını yerden kaldırdığı anlar kameralara yansıdı ???? https://t.co/DLyNjwgtt0 pic.twitter.com/nT0e2killH
— QHA - Kırım Haber Ajansı (@qha_kirimhaber) January 24, 2023