Çin, Tayvan'da yapılacak Başkanlık ve Yasama Meclis Üyesi seçimleri öncesinde ülke üzerindeki baskıyı arttırdı. Tayvan'daki seçimler bütün bu baskılara rağmen nasıl ilerliyor? Kırım Haber Ajansı (QHA) ekibi okuyucuları için Tayvan'da seçime giden süreci derlerdi.
Selahaddin Kaşgarlı / QHA Muhabir / Ankara
Tayvan'da 13 Ocak 2024 tarihinde yapılacak olan Başkanlık ve Yasama Meclis Üyesi seçimleri öncesi Çin yönetiminin Tayvan üzerindeki baskısı arttı. Bir taraftan ülkenin çevresini kuşatan savaş gemileri ülkede ve uluslararası arenada büyük tepkilere neden olurken, 2 Ocak tarihinde Çin'in ABD'ye gönderdiği casus balonları ülkenin askeri ve hava üslerinin üzerinde keşif uçuşu yaptı.
Tayvan'daki seçimler bütün bu baskılara rağmen nasıl ilerliyor? QHA ekibi okuyucuları için Tayvan'da seçime giden süreci derlerdi.
ÇOĞU İNSAN KENDİLERİNİ ÇİNLİ DEĞİL TAYVANLI OLARAK GÖRÜYOR
Her ne kadar Çin Komünist Partisi (ÇKP) Tayvan'ı hiçbir zaman yönetmemiş olsa da, bölgenin Çin Halk Cumhuriyeti'nin bir parçası olduğunu iddia ediyor ve uzun zamandır dile getirdiği “yeniden birleşme” hedefine ulaşmak için güç kullanımını göz ardı etmiyor. Ancak Tayvan'da yaşayan çoğu insan kendilerini Çinli değil Tayvanlı olarak görüyor.
TAYVAN ÇİN'İN SEÇİMLERİ ETKİLEMEYE YÖNELİK GİRİŞİMLERİNİ BELGELEDİ
Başkanlık ve Yasama Meclisi Üyesi seçimlerini 13 Ocak'ta yapacak olan Tayvan'ın, Çin'in seçimleri etkilemeye yönelik girişimlerini belgelediğini ve konuya ilişkin analizlerinin seçimden kısa bir süre sonra yayınlayacağını açıkladı. Tayvan Dışişleri Bakanı Wu Cao-siep, The Economist'in son sayısında kaleme aldığı makalesinde, "Tayvan, Çin'in müdahalesine karşı koymak için adımlar atıyor ve bu doğrultuda deneyimlerini belgeliyor. Analiz sonuçları seçimden sonra uluslararası uzmanlarla istişare edilerek açıklanacak" ifadelerine yer verdi.
"TAYVAN, ÇİN'İN OTORİTER YAYILMACILIĞIYLA YÜZLEŞMEDE ÖN SAFLARDA YER ALMAKTADIR"
Öte yandan Çin yanlısı partilerin Tayvan'daki seçimlerde Çin desteği ile başarması halinde kötü sonuçlar doğacağını belirten Wu Cao-siep, "Tayvan'ın Çin'in denizaşırı ülkelerde kötü etki yaratma hırsları için bir test alanı haline geldiği tartışılmaz bir gerçektir. Bu anlamda Tayvan, Çin'in otoriter yayılmacılığıyla yüzleşmede ön saflarda yer almaktadır. Çin, Tayvan'daki oylamanın sonucunu etkilemeyi başarırsa, tercih ettiği uluslararası düzeni desteklemek amacıyla diğer demokrasileri etkilemek için de aynı taktikleri uygulayacaktır" değerlendirmesinde bulundu.
PEKİN'İN SEÇİMLERE MÜDAHALESİNİN KANITI
Tayvan hükumetine göre, Çin'in Tayvan üzerindeki askeri ve ekonomik baskısının yanı sıra Tayvan'daki yerel yetkililerin Çin'e yaptıkları gezilerin finanse edilmesi, Pekin'in seçimlere müdahalesinin kanıtı olarak değerlendiyor.
ÇİN VE DÜNYAYI ETKİLEYECEK TAYVAN SEÇİMLERİNDE KİMLER ADAY?
Çin ve dünyayı etkileyecek Tayvan Başkanlık ve Yasama Meclis Üyesi seçimleri 13 Ocak 2024 tarihinde başkayacak. Krtirik seçimlerinde 3 parti yarışacak. Demokrat İlerici Partisi (DPP). Çok partili hayatla geçişle birlikte giderek güçlenen hükumet idaresindeki DPP, Çin’den bağımsız bir “Tayvanlı” kimliğini savunuyor ve bir çok ülke ile daha yakın işbirliğini destekliyor. Tayvan’ın en kalabalık etnik grubu olan Hoklolar da DPP’yi destekliyor.
Diğer bir parti ise Tayvanlılar’ı Çinli olarak görüp, Pekin ile daha yakın ilişkileri savunan Kuomintang Çin Milliyetçi Partisi (KMT) ve Tayvan Halk Partisi (TPP).
DPP ADAYI WİLLİAM LAİ RAKİPLERİNİN ÖNÜNDE GÖRÜNÜYOR
DPP partili mevcut Cumhurbaşkanı Tsai Ing-wen, dönem kısıtlaması sebebiyle tekrar aday olamıyor. DPP’nin yerine önerdiği aday ise Başbakan olarak görev yapan Lai Ching-te (William Lai). Tsai’nin görev onayı oranları son dönemde bir miktar düşüş kaydetti ve Başbakan Lai’nin görev onayı yüzde 30’un da altına düştü. Fakat her şeye rağmen Lai tüm anketlerde rakiplerinin önünde görünüyor.
ÇİN VE KMT SEÇİMİ NASIL GÖRÜYOR?
Çin ve KMT, oylamayı savaş ve barış arasında bir seçim olarak çerçeveledi. Ancak bu tür argümanlar daha önce seçmenleri DPP'den uzak durmaya ikna etme konusunda başarısız olmuştu. Mevcut Cumhurbaşkanı Tsai Ing-wen, 2020'de ezici bir oylamayla tekrar seçilmişti.
SEÇMENLER NEYİ OYLAYACAK?
Tayvan halkı bu seçimlerde devlet başkanını ve yasama meclisi üyelerini seçecek. 113 üyeli Yasama Meclisinin 73 üyesini seçim bölgelerinden en yüksek oy alan adaylar oluşturuyor. Altı üye yerliler arasından seçilirken, 34 üye partilerin ülke genelinde aldıkları oya göre dağıtılıyor.
ÇİN'İN HAVUÇ VE SOPA STRATEJİSİ
Tayvanlı analistler Çin'in Tayvan üzerindeki baskıyı arttırma çabalarının Pekin'in uzun süredir devam eden bir stratejisini yansıttığını söylüyor. Tayvan'daki Uluslararası Cumhuriyet Enstitüsü'nün (IRIT) yabancı otoriter yönetimlerle mücadele kıdemli danışmanı J Michael Cole konuya ilişkin yaptığı analizinde, "Pekin her seçimde ve seçimler arasındaki her dönemde Tayvan halkını yanına çekmek ve zorlamak için havuç ve sopanın bir bileşimini kullanıyor" ifadelerini kullandı.
ÇİN NEYİ AMAÇLIYOR?
Çin oylamayı yakından izliyor ve ilerleyen günlerde Tayvan üzerindeki baskının artması bekleniyor. Çin Devlet Başkanı Şi Cinping yeni yıl konuşmasında “anavatanın yeniden birleşmesi tarihi bir kaçınılmazdır” ifadelerini kullanrak, Tayvan'ın Çin'e kesin bir şekilde katılması gerektiğinin altını çizdi. ÇKP hala bu hedefe ulaşmak için topyekün savaş yerine siyasi ve ekonomik baskı kullanmayı sürdürüyor.