Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Filiz Tutku Aydın Bezikoğlu, Ukrayna'ya destek için gerçekleşen Vilnius’taki tarihi NATO Liderler Zirvesi’ne ilişkin Kırım Haber Ajansına değerlendirme yaptı.
Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Filiz Tutku Aydın Bezikoğlu, NATO'nun tarihi nitelikteki Vilnius Zirvesi'ni Kırım Haber Ajansına (QHA) değerlendirdi. Rusya'nın Ukrayna topraklarının tamamında başlattığı savaşın ardından NATO'nun en geniş çaplı zirvesi, 11-12 Temmuz 2023 tarihleri arasında yapıldı. Savunma ve Ukrayna'ya destek konulu zirveye, 31 NATO üyesi ülke, Ukrayna, İsveç, Güney Kore, Japonya, Avustralya ve Yeni Zelanda liderleri katıldı.
Dr. Bezikoğlu, 11 Temmuz 2023'te Litvanya'da başlayan zirve hakkında merak edilenleri cevapladı. QHA'nın röportajı şu şekilde:
QHA: Ukrayna gündemini taşıyan Vilnius Zirvesi’nin sonuçlarını nasıl değerlendiriyorsunuz?
NATO'nun Ukrayna'ya bazı güvenlik garantileri vereceğini bekliyorum. Biden'ın (ABD Başkanı Joe Biden) söylediğine göre Ukrayna'nın kendini savunma kapasitesini artıran ve bunu garanti eden bir formülün ortaya çıkacağını düşünüyorum. Fakat bunun ayrıntıları zirvede liderler arasındaki pazarlıklarla oluşacak bir durum. Türkiye'nin ilk defa Ukrayna'nın NATO üyeliği konusunu açık bir şekilde deklare etmesi bence çok önemli. Türkiye'nin hem İsveç'e yönelik hem de Ukrayna'ya yönelik bu tutumunun büyük bir değişim olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü Türkiye, uzun zamandır Rusya ve Ukrayna'yı dengeleyerek ilişkiyi götürmeye çalışıyordu. Fakat, şu anda Ukrayna'dan yana açık bir destek olduğunu görebiliriz.
QHA: Türkiye’nin Ukrayna ve Rusya’ya yönelik tutumu nasıl bir değişim yaşadı?
Türkiye Cumhuriyeti, dengeli bir ilişki yürütmeye çalışıyordu fakat son olarak Wagner olayından sonra Putin yönetiminin ve Rusya'nın biraz kan kaybettiğini söyleyebiliriz. Ayrıca Türkiye'nin tabii ki, NATO'nun kendisine sağlayacağı önemli askeri imkanları da daha çok yeni yönetimle gördüğünü özellikle F-16'lar hakkında ilerlemeler kaydedeceğini düşündüğünü anladık.
QHA: NATO üyesi ülkeler Ukrayna’nın katılımı için çaba sarf ediyor mu? Savaşın bitmesiyle Ukrayna hemen NATO üyesi olabilir mi?
Bu zirveyle şimdiden Ukrayna'ya NATO-Ukrayna ortaklığı şeklinde özel bir statü verildi. Savaşın sonrasında direkt üye olmasa bile eninde sonunda üyeliğe giden bir yolun açıldığını söyleyebiliriz. Fakat bu üyeliği hemen vermemelerinin sebebi, Rusya'nın savaşı donmuş bir çatışmaya çevirip iyice uzatmak/yaymak taraftarı olacağı yönünde. Bu ikilemden dolayı NATO'nun açık bir söz vermekten çekindiğini söyleyebiliriz.
Diğer yandan en önemli sebebi ise Rusya'nın sahip olduğu nükleer silahlar. NATO, Ukrayna'yı şu anda ya da savaş içerisinde herhangi bir noktada alarak ona açık bir çek vermesi durumunda Rusya ile nükleer savaşın başlaması tehdidinden korkmaktadır.
QHA: Ukrayna’nın NATO üyeliği konusunda kesin bir tarih yok öyleyse...
Ukrayna'nın NATO üyeliği hakkında belirli bir tarih yok. Ancak, Ukrayna'nın NATO üyeliği veya Avrupa'nın Ukrayna'yı kabul etmesi de çok bellidir. Fakat bunun kısa bir dönemde olacağını söyleyemeyiz. Ama neredeyse NATO üyeliğine yakın güvenlik garantilerinin verileceğini düşünüyorum. Zirveden Rusya'ya karşı olarak Avrupa'nın birliği konusunda kararlılık sergilenmesini bekliyorum.
Zirvenin Vilnius'ta olması çok önemli. Çünkü Baltık ülkeleri de tarihte Sovyetler Birliği tarafından işgal edildiği için bu tehdidi en sıcak hisseden ülkeler. Sanırım burada NATO, Rusya'ya karşı durduğu konusunda çok sağlam bir mesaj verdi.