“Mustafa” adlı belgesel film, muhalifler, insan hakları savunucuları ve Kırım Tatar Milli Meclisi üyelerinin Kırım Tatar halkının milli lideri Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu ile ilgili demeçlerinin bir araya toplanmasıyla hazırlandı.
Kiev’de düzenlenen “Molodost” (Gençlik) festivali çerçevesinde 28 Ekim tarihinde Kırım Tatar halkının milli lideri, Ukrayna Cumhurbaşkanı’nın Kırım Tatarlarından Sorumlu Yetkilisi, Ukrayna milletvekili Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu’nu konu alan “Mustafa” isimli belgesel beyaz perdede gösterime girecek. Bilindiği gibi Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu’nun hayatında doğduğundan beri zorluklar büyük yer kaplıyor. Önce Kırım Tatar sürgünü, daha sonra halkına ve vatanına dönüş için mücadele. Bu zorlu yaşam yolunda Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu'nu tutuklama, işkence, hapis cezaları ve açlık grevleri bekliyordu. Kırım Tatar halkının sürgün yerlerinden Kırım’a dönmesi için Kırımoğlu, 15 yıldan fazla hapiste yattı, tarihte en uzun süren (306 günlük) açlık grevine dayandı. İnsan hakları savunma faaliyetleri adına Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu birçok ödüle layık görüldü, 2015 yılında ise Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterildi. Kırım’ın 2014 yılında Rusya tarafından işgal edilmesinden sonra Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu, vatanı için mücadeleye devam ederek Ukrayna, Kırım ve Kırım Tatar halkının meselelerini uluslararası arenada aktif şekilde gündeme getirmeye başladı.
“Mustafa” belgeselinin yönetmeni Ahmed Sarıhalil, QHA muhabirine verdiği demeçte, Kırım Tatar halkının abidevî kahramanını konu alan bu filmin hazırlığı ve çekim süreci ile ilgili bilgi verdi. Kırım Tatar halkının milli lideri Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu’nu konu alan bir belgesel çekme fikri nasıl doğdu? - Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu’nu konu alan belgeseli çekme fikri, KrımSOS sivil toplum teşkilatına ait. Onlar bana bu belgeselin yönetmenliğini yapma teklifinde bulundu. İlk önce bu teklifi kabul etmemiştim, çünkü bunun çok kapsamlı bir çalışma olduğunun farkındaydım. Kırımoğlu'nun hikayesi ve kapsamı çok büyük. Bundan dolayı büyük sorumluluk gerektiriyor. Bunun dışında teklifin yapıldığı zaman Kırım’daydım ve yarımadada böyle bir film çekmek olukça ekstrem olarak göründü. Bundan dolayı teklifi reddettim. Ama sonuçta “Mustafa” filminin yönetmenliğini yaptınız… - Evet, aradan zaman geçti, onlar (KrımSOS teşkilatı) sadece filmin fikrini oluşturdu. Fikri geliştiriyorlardı, çekimler için para bulmaya çalışıyorlardı. Başka yönetmenlerle temas kurdular. Ben ise Kiev’de Karpenko-Karıy ismini taşıyan Tiyatro, Sinema ve Televizyon Üniversitesi’nde yönetmenlik bölümünde eğitim görmeye karar verdim. Buradayken KrımSOS’tan tekrar teklif geldi. Bu kez bu zor ve kapsamlı çalışmayı gerçekleştirmeyi denemek istediğime karar verdim. Film için gerekli materyalleri nasıl topladınız? - İlk önce Ukraynalı gazeteci Vahtang Kipiani ile görüştük. KrımSOS koordinatörü Tamila Taşeva, Vahtang Kipiani ve ben bir araya gelerek ilerleyebileceğimiz bir temel kurmaya çalıştık, yani Kırımoğlu’nun hayat öyküsünde hangi olaylara değineceğimize karar vermeye çalıştık, çünkü Kırımoğlu’nun hikayesi farklı olaylarla dolu, oldukça zengin. Öyleki bazılarının üzerine belgesel diziler çekilebilir. Bundan dolayı ilk önce, aydınlatacağımız olayları belirlemek için bir temel oluşturduk. Ardından Tamila Taşeva ile birlikte bu temele neler eklenebileceği, nelerin çıkartılabileceği üzerinde düşünmeye başladık. Daha sonra ise tüm bu olaylara göre, olaylarla ilişkisi olan, olaylar hakkında bilgisi olan insanları seçmeye başladık. Çekimler için genel olarak zamanında Kırımoğlu’nun “meslektaşları” olan muhalifleri, insan hakları savunmacılarını, Kırım Tatar Milli Meclisi üyelerini, hukukçuları seçtik. Çekimler ne kadar sürdü? - Çekimler için seçtiğimiz insanların Türkiye, Polonya, ABD, Rusya, tabii Kırım ve Ukrayna’nın farklı şehirleri başta olmak olmak üzere farklı ülkelerde bulunmasından dolayı, çekim sürecinin organizasyonu ve mülakatlar uzun bir zaman aldı. Toplam olarak çekimler yaklaşık 6 ay sürdü. Filmde sadece röportajlara mı yer verilecek ya da Kırımoğlu’nun yaşam öyküsünden bazı olaylar oyuncular tarafından canlandırılacak mı? - Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu’nun hayatından bazı hikayeleri seçerek canlandırdık. Demeçlerin yanı sıra bu hikayelere de yer verilecek. Bu hikayeler için senaryolar hazırladık, toplamda 5 senaryo. Bu senaryolar röportajlarla bağlı ve onları tamamlıyor. Bunun dışında filmde haber parçaları olacak. Bir belgesel filme oyun parçalarının eklenmesi oldukça tehlikeli ama bunu yapama cesaret ettik ve bir tabuyu atlattığımız söylenebilir. Filmin belirli bir hedef kitlesi var mı? - Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu’nun hikayesini herkesin, hem Ukraynalıların hem de yabancıların anlayacağı bir dilde anlatmak istedik. Kırımoğlu’nun hayatında yer alan bazı olayları anlaşılacak bir şekilde anlatmak istedik. Tabii ki Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu’nu Kırım Tatarlarından ayırmak ve sadece onu anlatmak imkansız. Kırımoğlu aracılığıyla Kırım Tatarlarını, kaderlerini anlattık. Kırımoğlu’nun sade ve bununla birlikte korkunç hikayesinin batıda da anlaşılmasını istiyoruz. Bu sizin ilk büyük çalışmanız mı? Ya da daha önce benzer bir çekim deneyiminiz oldu mu? - Söz konusu belgesel, yönetmen olarak ilk çalışmam. Daha önce film çekimlerine katılmıştım ama yönetmene yakın olan görevleri üstlenmiştim. Bu tür biyografik filmler çekmeye devam etmek ister miydiniz? - Bu çok ilginç çalışma ama şimdi günümüzde meydana gelen olaylar beni daha çok ilgilendiriyor. Ve tabii ki oyun filmleri. Hakkında film çekmek istediğiniz bir kahraman var mı? - Kırım’a dönen bir kahraman hakkında film çekmek isterim. Bu kişi Kiev’de ikamet eden ve vatanına dönmesi zor olan sıradan, modern bir Kırım Tatarı olmalı. Aleksandra Şekera