Türk dünyasına hizmet eden, Türkoloji çalışmalarıyla dil bilimine yön veren Kırım Tatar dil bilimci, fikir insanı, şair ve yazar Bekir Sıtkı Çobanzade şehadetinin 87. yılında anılıyor.
Dil bilimine yön veren çalışmaları ile tanınan, Kırım Tatar Türkolog Bekir Sıtkı Çobanzade, 13 Ekim 1937'de eli kanlı Sovyet rejimi tarafından kurşuna dizilerek, şehit edilmişti. Ömrünü Türk dünyasının birliğine adayan fikir insanı Çobanzade, akademik çalışmalarıyla ün kazanmıştı.
Fikirleri, eserleri ve Türkoloji çalışmalarıyla Türk dünyasına hizmet eden Çobanzade, bugün şehadetinin 87. yılında saygı ve minnetle anılıyor.
Türk dünyasına hizmet eden, Türkoloji çalışmalarıyla dil bilimine yön veren Kırım Tatar dil bilimci, fikir insanı, şair ve yazar Bekir Sıtkı Çobanzade şehadetinin 87. yılında anılıyor pic.twitter.com/noPQW0kTLT
— QHA - Kırım Haber Ajansı (@qha_kirimhaber) October 13, 2024BEKİR SITKI ÇOBANZADE KİMDİR?
15 Mayıs 1893 tarihinde doğan Çobanzade, ilk ve orta öğretim tahsilini Kırım’da Karasupazar’da yaptı. 1909 yılında liseyi okumak için İstanbul’a giderek Arapça ve Fransızca öğrendi. 1915’te Odesa’ya giden Çobanzade burada da Slav dillerini öğrendi.
KIPÇAKLARA AİT İLK SÖZLÜK: CODEX CUMANICUS’U (KUMAN/KIPÇAK SÖZLÜĞÜ) TANITTI
1916 ise Budapeşte Üniversitesine giden Çobanzade, Kıpçak lehçesinin en önemli yazılı kaynağı olan Codeks Cumanicus’u (Kuman Kitabı veya Kıpçak Kitabı) inceledi. 1920’de bu üniversitede doktor ünvanını alan Çobanzade, 1920’de ise vatan Kırım’a döndü.
1926 YILINDA BAKÜ I. TÜRKOLOJİ KONGRESİ’NE KATILDI
1926 yılında Bakü’de toplanan I. Türkoloji Kongresi’nde “Türk Lehçeleri Arasında Karşılıklı İlişkiler” ve “Türk Tatar Dillerinde İlmi Terminoloji Meydana Getirme” konularında önemli tebliğler veren Çobanzade, Sovyetler Birliği Yeni Alfabeler Merkez Komitesi, Azerbaycan Terminoloji Komitesi gibi komisyonlarda çalışıp Türk lehçelerinin alfabesi, imlası ve terminolojisi konularında pek çok çalışma yaptı.
Almanca, Fransızca, Arapça, Macarca, Çekce ve Lehçe’yi çok iyi bilen Çobanzade, Türk şivelerinin hemen hepsiyle ilgili eserler verdi. Hemen hemen bütün Türk lehçeleri ve Türk dilbilimi hakkında 120’den fazla kitap ve makaleleri bulunan Çobanzade, 1932’de SSCB İlimler Akademisi Kafkas Şubesinin, 1935’ten itibaren de Azerbaycan Şubesinin daimi üyesi oldu ve 1935’te Paris Linguistik Cemiyetine üye olarak seçildi.
Yine bu dönemde “Yanı Çolban”, “İleri” ve “Okuv İşleri” adlı dergilerde bilimsel makaleler yazan Çobanzade, farklı üniversitelerde profesör, dekan ve rektör olarak çalıştı.
SOVYET TERÖRÜNÜN KURBANI OLDU
1920’leri takiben başlayan Josef Stalin’in siyasî kıyımları Çobanzade’yi de etkiledi ve başta Azerbaycan olmak üzere değişik Türk ülkelerinin üniversitelerinde öğretim üyesi olarak çalışmak, bilimsel çalışmalar yapmak zorunda kaldı. Ancak Çobanzade’yi vatanından uzaklaşmak ve siyasî çalışmalarına son vermek de kurtaramadı. Bütün Türk dünyasında tanınan bilim insanı, ünlü Kırım Tatar Türkolog Bekir Sıtkı Çobanzade 13 Ekim 1937’de Sovyet terörü tarafından Azerbaycan sınırlarında kurşuna dizilerek şehit edildi.