21 Şubat Dünya Ana Dili Günü’nde dünyanın farklı yerlerinde yaşayan Kırım Tatarlarını birleştiren geleneksel Kırım Tatarca çevrim içi dikte (imla) etkinliği yapılacak. Nefes sivil toplum kuruluşu tarafından yayımlanacak etkinlik, 21 Şubat 2024'te Kırım saatiyle 19.00'da düzenlenecek.
“Nefes” sivil toplum kuruluşu Dünya Ana Dili Günü vesilesiyle her yıl düzenlediği Kırım Tatarca çevrim içi dikte (imla) etkinliğinin bu yıl 6’ncısını düzenliyor. Dünyanın farklı ülkelerinde yaşayan Kırım Tatarlarını bir araya getiren diktenin metninde, Rus işgal yönetimi tarafından düzmece dava çerçevesinde mahkum edilen Avdet gazetesi muhabiri, Kırım Tatar aktivist, siyasi tutsak Asan Ahtemov’un hapisten yazdığı mektup kullanılacak.
“Nefes” sivil toplum kuruluşu tarafından yapılan açıklamada, Dünya Ana Dili Günü vesilesiyle 21 Şubat 2024 tarihinde 6. Kırım Tatarca çevrim içi dikte etkinliğinin düzenleneceğini duyurdu. Açıklamada, “Dikte, Nefes’in YouTube ve Facebook kanallarında 21 Şubat saat 19.00’da (kırım saati ile) okunacak.” ifadeleri kullanılarak dünyanın farklı yerlerinde yaşayan Kırım Tatarlarına dikte etkinliğine katılma çağrısı yapıldı.
Diktenin metni olarak işgalci Rus yönetimi tarafından düzmece dava çerçevesinde 15 yıl hapis cezasına mahkum edilen Avdet gazetesi muhabiri, Kırım Tatar aktivist, siyasi tutsak Asan Ahtemov’un hapisten yazdığı mektubun kullanılacağı ifade edildi.
Etkinlik bittikten sonra katılımcıların bir gün içinde (22 Şubat 19.00’a kadar) Nefes sivil toplum kuruluşunun e-mail adresine (qrm.nefes@gmail.com) yazılan diktenin resmini göndermesi ve kendi iletişim bilgilerini bildirmesi gerekiyor. Ayrıca, dikteyi hatasız yazan katılımcılarına teşvik ödüllerinin verileceği belirtildi. Diktenin, Latince veya Kiril alfabesiyle okunaklı bir şekilde elle yazılması gerektiğini kaydedildi.
DÜNYA ANADİLİ GÜNÜ VE KIRIM'DA RUS BASKINA DİRENEN KIRIM TATAR DİLİ
Dünya Ana Dil Günü 21 Şubat'ta kaydediliyor. Anadili Günü, dünyada yok olmaya yüz tutmuş dillerin yaşamasını sağlamak, çok dilliliği teşvik etmek ve dilsel farkındalık yaratmak amacıyla Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu (UNESCO) tarafından 21 Şubat 1999’da ilan edildi.
Türk dil ailesinin Oğuz ve Kıpçak özelliklerini bünyesinde barındıran ve bu özelliği ile geniş bir coğrafyaya yayılmış Türk dünyasının ortak dili olabilme niteliğini taşıyan Kırım Tatarca dili, bugün UNESCO tarafından “yok olma tehlikesi altındaki diller” listesinde sınıflandırılmaktadır.
İsmail Bey Gaspıralı’nın “Dilde, Fikirde, İşte Birlik” söylemi ile 130 yıla yakın bir süre önce yayınladığı “Tercüman” gazetesinin anadili olarak Kahire’den Kazan’a, Bosna’dan Kaşgar’a kadar ki büyük alanda okunan ve anlaşılan Kırım Tatarcası günümüzde kendi ana vatanı Kırım’da dahi eğitimi verilemeyen bir dil haline geldi. Kırım’ı 2014 yılında işgal eden Rusya Federasyonu, o tarihte yetersiz de olsa mevcut olan ilk ve orta öğretim seviyesinde Kırım Tatarca eğitim olanaklarını işgalden bugüne geçen on yıl içinde neredeyse yok etmişti.
Rusya Federasyonu, 2018 yılında yürürlüğe koyduğu bir kanunla işgal ettiği Kırım da dahil olmak üzere, Rusça dışındaki diğer dillerin eğitimini zorunlu olmaktan çıkardı ve seçmeli hale getirdi.
Rus işgali altındaki Kırım’da da bugün, Kırım Tatar dili baskılara karşı direniyor ve varlığını korumaya çalışıyor.
İŞGALCİLERDEN KIRIM TATARLARINA AĞIR HAPİS CEZALARI
Rus işgali altındaki Kırım’ın sözde Yüksek Mahkemesi, 21 Eylül 2022 tarihinde, kurmaca suçlamalar çerçevesinde alıkonulan Kırım Tatar Milli Meclisi (KTMM) Başkan Yardımcısı Nariman Celal’i 17 yıl, Asan Ahtemov’u 15 yıl, Aziz Ahtemov’u 13 yıl hapis cezasına mahkum etti. Ekim 2023'te işgalciler 3 Kırım Tatarını Kırım’dan yasa dışı olarak Rusya'daki cezaevlerine sevk etti.
İŞGALCİLER, KIRIM TATAR SİYASİ TUTSAKLARA İŞKENCE EDİYOR!
Kırım Tatar Milli Meclisi (KTMM) Başkanı Refat Çubarov, 3 Haziran 2023 tarihinde yaptığı açıklamada, Akmescit’te bulunan 2 numaralı tutukevinde işgalcilerin, Kırım Tatar siyasi tutsaklar; KTMM Başkan Yardımcısı Nariman Celal, Asan Ahtemov ve Aziz Ahtemov’a kasıtlı olarak manevi ve fiziksel şiddet uyguladığını duyurmuştu.
KTMM Başkanı Çubarov, "Kaynağımız, Nariman Celal, Asan Ahtemov ve Aziz Ahtemov’un yerleştirildiği Akmescit 2 numaralı tutukevi yönetiminin, uluslararası popülaritesi nedeniyle Nariman'a fiziksel şiddet kullanmaktan korktuklarını ancak Asan ve Aziz'e işkence yaptıklarını söyledi." açıklamasını yaptı.