Kırım Tatar Milli Meclisi (KTMM) Başkanı Refat Çubarov, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin (AİHM) Rus işgali altındaki Kırım’da yaşanan insan hakları ihlâlleri nedeniyle Ukrayna’nın Rusya aleyhinde açtığı davaya ilişkin kararını değerlendirdi.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Rusya'nın 2014 yılında işgal ettiği Kırım’daki insan hakları ihlâlleri nedeniyle Ukrayna’nın Rusya aleyhinde açtığı davaya ilişkin kararını 25 Temmuz 2024 tarihinde açıkladı. Kararda mahkeme, işgalci devlet Rusya’nın Kırım'da çok sayıda insanın haklarını ihlal ettiğine hükmetti.
AİHM, Rusya'nın Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin; yaşama hakkı, insanlık dışı veya aşağılayıcı muamelenin yasaklanması, özgürlük ve dokunulmazlık hakları, adil yargılanma hakkı, yargısız ceza, özel hayata ve aile hayatına saygı hakkı, din, ifade ve toplanma özgürlüğü hakkı, ayrımcılık yasağı, hakların kullanımına ilişkin kısıtlamalara dair maddelerini ihlal ettiğine karar verdi.
AİHM: RUSYA, 27 ŞUBAT 2014'TEN BU YANA KIRIM'I KONTROL EDİYOR
AİHM kararını değerlendiren Kırım Tatar Milli Meclisi (KTMM) Başkanı Refat Çubarov, “Rusya, 27 Şubat 2014'ten itibaren Kırım'daki eylemlerinden dolayı sorumlu tutulacak. Bu son derece önemli olan bir tarihtir, çünkü Rusya uluslararası platformlarda Şubat-Mart 2014'te Kırım’da yaşanan olayları şu sırayla sunmaya çalışıyor: Sözde Kırım ‘halkı’ Ukrayna’ya karşı ayaklanarak referandum düzenledi; ardından bu sözde referandumun sonuçlarına göre Moskova, Kırım’ı koruma altına almayı kabul etti. Elbette bu büyük bir saçmalıktır.” ifadelerini kullandı.
Çubarov, Rusya'nın ancak "referandum" ve "bağlanma anlaşmaları" imzaladıktan sonra Yarımada'da yaşanan olaylardan sorumlu tutulabileceği konusunda ısrar ettiğini anlattı. Öte yandan AİHM, 16 Aralık 2020 tarihli kararında, "Rusya Federasyonu'nun 27 Şubat 2014'ten bu yana Kırım Özerk Cumhuriyeti ve Akyar (Sivastopol) şehrini kontrol altında tuttuğunu" açıkça ortaya koyduğunu belirten Çubarov, “Bu, Ukrayna'nın Rusya’ya karşı uluslararası davasında ilk zaferimizdi.” dedi.
AİHM’nin 25 Temmuz 2024 tarihinde açıkladığı kararın Avrupa Konseyi tarafından uygulanmasının zorunlu olduğunu belirten Çubarov, “Ancak şunu da unutmamak gerekir ki, Ukrayna’ya karşı başlattığı topyekûn işgal saldırısı nedeniyle Rusya, 16 Mart 2022'de Avrupa Konseyi'nden çıkarıldı, bu da onun AİHM'nin yargı yetkisinden çıktığı anlamına geliyor. Aynı zamanda AİHM, 22 Mart 2022 tarihli kararında, 16 Eylül 2022 tarihine kadar meydana gelen Rusya'nın Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin ihlallerine ilişkin başvurularını incelemeye devam edeceğini belirtti. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi de bu kararı onayladı.” açıklamasında bulundu.
Avrupa Konseyi'nden ihraç edilen Rusya'nın Haziran 2022'de alelacele kabul ettiği federal yasada, 15 Mart 2022'den sonra yürürlüğe giren AİHM kararlarının Rus makamları tarafından uygulanmayacağı belirtildi.
"AİHM'NİN KARARI ÇOK BÜYÜK ÖNEM TAŞIYOR"
AİHM’nin kabul ettiği kararın önemine dikkat çeken KTMM Başkanı, “Kuşkusuz, ‘Ukrayna Rusya'ya karşı’ devletler arası davası çerçevesinde AİHM'in kabul ettiği ve Rusya'nın geçici olarak işgal ettiği Kırım Özerk Cumhuriyeti ve Akyar şehri topraklarında kitlesel ve sistematik insan hakları ihlalleri gerçekleştirdiğini belirten karar çok büyük önem taşıyor. Hem ahlakî hem de yasal açıdan.” dedi.
Çubarov'a göre bu karar, Rusya'nın Kırım'ı işgaliyle bağlantılı olarak vatandaşların haklarının ihlal edildiğine ilişkin bireysel başvuruların değerlendirilmesine yeşil ışık yakıyor.
Öte yandan KTMM Başkanı, AİHM'nin Rusya'ya ilişkin kararlarının uygulanmasının ancak Rusya-Ukrayna savaşının sona ermesinden sonra mümkün olacağına dikkat çekti.