Kırım Tatar milli davasında ve fikriyatında önemli rol oynamış efsanevi isimlerden olan Cafer Seydahmet Kırımer’in doğumunun 134. yıl dönümü kaydediliyor.
Bugün, Kırım Tatarlarının büyük aydını, Kırım Ahali Cumhuriyeti'nde bakanlık yapmış ve Emel Dergisinin kurucuları arasında yer alan Cafer Seydahmet Kırımer'in doğumunun 134. yıl dönümü.
CAFER SEYDAHMET KIRIMER KİMDİR?
Cafer Seydahmet Kırımer, 1 Eylül 1889’da Kırım’ın Kızıltaş köyünde hayata gözlerini açtı. İlk öğretim eğitimini Kırım’da alan düşünür, ortaokul ve lise eğitimini ise İstanbul’da tamamladı. Kırımer, üniversite eğitimini sürdürmek için 1911 yılında Paris’e taşındı. Paris’te Hukuk Fakültesi’nde eğitimini sürdüren Kırımer, yakın arkadaşlarıyla birlikte Kırım için mücadele etmeye başladı ve gizli bir teşkilat kurdu.
Rusya’da devrim başladığı sırada 1917 yılında Kırımer, Besarabya cephesinde asker olarak bulunmaktaydı. Besarabya’dan Odesa’ya geçen Kırımer, burada Kırım’da bulunan Numan Çelebicihan ile iletişime geçmişti. Kırımer bu dönemde, Çelebicihan’ın Baş müftülük görevine geçtiğini öğrenirken, kendinin de Vakıf İşleri Müdürlüğü’ne seçildiğini haber almıştır.
Bu dönemde Kırım’daki aydınlar yeni bir mücadelenin içindeydi. Bu mücadelede Kırım Ahali Cumhuriyeti’ne adım adım giderken Cafer Seydahmet Kırımer, seçim kanunu ve anayasa taslağı hazırladı. Herson’da bulunan Kırım Süvarilerini Kırım’a geri getirdi. Kırım’da toplanan Kurultay’ın ardından 26 Aralık 1917’de ilan edilen Kırım Ahali Cumhuriyeti dönemde yine önemli görevlerde bulundu. Kırım Ahali Cumhuriyeti sırasında Kırımer, Hariciye ve Harbiye Bakanlığını yapmıştır. Bolşeviklerin Kırım Ahali Cumhuriyeti’ni işgal etmesi ve Kırım Tatar aydınlarını katletmesi neticesinde yeni bir dönem başladı.
Kırım Tatar, Ukrayna ve Türkiye tarihinin sembol ismi olan Kırımer, Kırım Halk Cumhuriyeti’nde önemli görevler üstlendiği sırada Kıyiv’de kurulan Hruşevski hükûmeti ile dostane ilişkiler tesis etmiş, Bolşeviklerin Kırım’ı işgali üzerine Kıyiv’e giderek çalışmalarına bir süre de burada devam etmiştir. Daha sonra tekrar Kırım’a geçerek burada kurulan Süleyman Sulkiyeviç hükûmetinde yer alan Kırımer bu hükumetin Kasım 1918’de dağılmasıyla beraber bir süre İstanbul’da yaşamak zorunda kalmıştır.
Bu tarihten itibaren hayatı Kırım dışında sürgünde geçen Kırımer, 1932-1933 yıllarında Stalin’in uyguladığı politikaların sebep olduğu ve milyonlarca Ukraynalının açlıktan öldüğü Holodomor’u dünya kamuoyuna duyurmak için önemli çabalar sarf etmiştir.
1 Ocak 1930’da Romanya’da Müstecib Ülküsal 10 idealist arkadaşıyla, Emel Dergisini yayımlamaya başlamış, Cafer Seydahmet Kırımer’in isteğiyle Kırım bağımsızlık davasının resmi yayın organı olan bu dergi 1941 yılında Almanların Dobruca’ya gelmeleri üzerine ülkeden ayrılan Ülküsal’la birlikte Türkiye’ye taşınmıştır.
Daha sonraki hayatının önemli bir bölümünü Türkiye’de geçiren Kırımer, Kırım meselesinin Türk kamuoyunda anlaşılması için çeşitli faaliyetlerde bulunmuş, 3 Nisan 1960’ta İstanbul’da vefat etmiştir.
Kırım Haber Ajansı olarak Cafer Seydahmet Kırımer'i doğumunun yıldönümünde saygı, rahmet, minnet ve özlemle anıyoruz...