Emel Dergisi ve Emel Kırım Vakfının kurucularından, ömrünü Kırım ve Kırım Tatarlarının millî davası ve millî hakları için mücadele ile geçiren Müstecib Hacı Fazıl Ülküsal, vefatının yıl dönümünde rahmet ve minnetle anılıyor.
Tarihte öyle insanlar vardır ki, yalnızca yaşadığı döneme değil yarınlara damga vurur. Bıraktığı fikir ve mirasla gelecek nesillere ışık olur. Yüreklerinden yaktıkları meşaleler, geleceği aydınlatır. Hiç şüphesiz bunlardan biri de, Kırım Tatar halkının haklı mücadelesinin tarihine adını yazdıran Müstecib Ülküsal...
Emel Dergisi ve Emel Kırım Vakfının kurucusu, ömrünü Kırım ve Kırım Tatarlarının millî davası ve millî hakları için mücadele ile geçiren Müstecib Ülküsal, vefatının yıl dönümünde rahmet ve minnetle anılıyor. pic.twitter.com/3XkZL6gb6r
— QHA - Kırım Haber Ajansı (@qha_kirimhaber) January 10, 2025Ömrünü Kırım'ın istiklal mücadelesine adayan Müstecib Hacı Fazıl, Romanya Dobruca'nın Azaplar köyünde 15 Şubat 1899'da dünyaya geldi.
Ailesi Kırım’ın Canköy ve Kerç bölgesinden Dobruca’ya göç etmişti. Kırım Tatar yerleşimi olan Dobruca’da çocukluğundan bu yana ana vatan Kırım sevgisiyle büyüdü.
1917'de Kırım’da Kurultay’ın toplandığını duyar duymaz Kırım’a gitmeye karar verdi. Türlü çabalarla 1918 yılında Kırım’a bir gemiyle gizlice giderek, Kırım Türklerinin milli mücadelesine fiili olarak katıldı. Vatan aşkıyla yanan genç bir idealist olan Müstecib, Kırım’da iki yıl boyunca öğretmenlik yaptı. 1920 yılında Bolşeviklerin Yarımada üzerinde kurduğu tam hakimiyet sonrasında Kırım’ı terk etmek zorunda kaldı.
Halkının milli mücadelesine fayda sağlamak için 1926 yılında Bükreş’te Hukuk Fakültesini bitirdi. Romanya’da çıkan Türkçe gazetelere makaleler yazarak halkına milli bir ruh verme çabalarına girişti.
1929 yılının sonlarına doğru kendisi gibi idealist on arkadaşı ile milli bir dergi çıkarmaya karar verdi. Vatan Kırım’ın istiklâli için Kırım Tatar halkını bilinçlendirme ülküsündeki bu derginin adı Emel’di. 1 Ocak 1930 tarihinde kurulan Emel’in isim babası Romanya’daki Kırım Tatar Milli hareketinin öncüsü Mehmet Niyazi oldu.
Kırım Kurultay hükûmetinde Dışişleri Vekili olan ünlü Kırım Tatar aydını Cafer Seydahmet Kırımer ile kurulan yakın ilişkiler sayesinde Emel Mecmuası, Kırım istiklâl davasının resmî yayın organı haline geldi. Emel, Dobruca’dan Türkiye’ye, Polonya’dan Bulgaristan’a geniş yankı uyandırdı. Kırım milli hareketinin sesi ve nefesi haline geldi.
Bu sırada Ülküsal, Kırımer ile birlikte Kırım davasına inanmış ve çalışmaya and içmiş kişilerden oluşturulan Kırım Millî Merkezini kurdu. 2. Dünya Savaşının çıkması ve Alman tehdidi nedeniyle Müstecib Hacı Fazıl, Türkiye’ye taşındı. Böylelikle Emel Dergisi için yeni bir merhale başladı.
1944’ün ilkbaharında Kızıl Ordu’nun Kırım’ı işgaliyle Stalin rejiminin sürgün ve soykırımına uğrayan halkının yaşadığı acılar onda derin izler bıraktı. Yine, Komünist rejimin Romanya’da ve Bulgaristan’da yerleşmesiyle Kırım milli mücadelesine omuz verenlere karşı yapılan zulüm onu ve arkadaşlarını ziyadesiyle üzdü.
İlerleyen yıllarda Müstecib Ülküsal, Cafer Seydahmet Kırımer ve arkadaşları ile görüşüp Batı memleketlerine sığınan Kırımlıların Türkiye’ye getirilmeleri çalışmalarına katıldı. Cafer Seydahmet Kırımer’in rahatsızlığı sebebiyle Kırım Milli Merkezinin başkanlığını üstlendi.
Bu sırada Emel Mecmuası, 1960 yılında Ankara’da yeniden yayın hayatına başladı. Müstecib Ülküsal, başyazarlığı 1986 yılına kadar devam ettirdi. Yine, arkadaşlarıyla birlikte 1986 yılında Emel Kırım Türk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfını kurdu.
“Dobruca ve Türkler”, “Kırım Türk-Tatarları”, “II.Dünya Savaşında 1941-42 Berlin Hatıraları ve Kırım’ın Kurtuluş Davası”, “Dobruca’daki Kırım Türklerinde Atasözleri ve Deyimler” adlı eserleri kaleme alan Müstecib Ülküsal, “Gagauzların Aslı” ve “Üç Bozkırlı Atilla-Cengiz-Timur” adlı eserleri Türkiye Türkçesine tercüme etti.
Büyük dava adamı Ülküsal, 97 yaşında 10 Ocak 1996’da İstanbul’da vefat etti.