Vefatının 3'üncü yıl dönümünde Kırımlı ünlü tarihçi Halil İnalcık
Dünyaca tanınmış Kırım Tatarı tarihçi, "Tarihçilerin Kutbu" ve "hocaların hocası" olarak nitelendirilen Prof. Dr. Halil İnalcık'ın vefatının 3. yıl dönümü kaydediliyor.
TARİH ARAŞTIRMALARIYLA GEÇEN BİR ÖMÜRÜnlü tarihçi Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesinin ilk öğrencilerindendi. Yakınçağ Bölümünde doktorasını da tamamladıktan sonra, 1942-1972 yılları arasında öğretim üyeliği yapmış; Chicago Üniversitesi Tarih Bölümünde Osmanlı tarihi dersleri vermişti. 1993'te de Bilkent Üniversitesine geçmişti.
Eserleri onlarca dile çevrilen, "dünyanın en büyük Osmanlı tarihçisi" olarak kabul edilen İnalcık, özellikle Osmanlı İmparatorluğu tarihi üzerine önemli çalışmaları gerçekleştirmiş, birçok Osmanlı tarihçisinin hocalığını yapmıştı.
Halil İnalcık'ın dedesinin Bahçesaray Hansarayı Camisi müezzini olduğu, kendisinin işgalden önce Kırım'ı ziyaret ettiği, Türkiye'deki ve görev yaptığı yıllarda ABD'deki Kırım Tatar camiası ile her zaman yakın ilişkiler içerisinde olduğu biliniyordu.
Neşe Sarısoy Karatay ve Zafer Karatay'ın hazırladığı "Kırım" belgeselinden (1994) başlayarak birçok belgeselde danışmanlık yapmış, Osmanlı tarihinin önemli noktalarını anlatmıştı.
Prof. Dr. İnalcık, uzun süredir tedavi gördüğü Ankara Güven hastanesinde, 25 Temmuz 2016'da 100 yaşında hayatını kaybetti. 27 Temmuz 2016'da Ankara'da gerçekleştirilen törenin ardından da 28 Temmuz 2016'da İstanbul'da Fatih Camii haziresine defnedildi.
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Dr. İbrahim Kalın'ın girişimi ile Halil İnalcık, Bakanlar Kurulu kararıyla Fatih Camii Haziresi'ne Ali Emiri Efendi'nin mezarının yanına defnedildikten sonra Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın talimatıyla Halil İnalcık'a geleneksek tarzda "ulema kabri" yapıldı. Halil Hoca'nın baş ve ayak taşlarındaki yazılar altın varakla kaplandı.
İnalcık'ın mezar taşına, eski bir Osmanlı geleneği olan tarih düşürme motifini içeren şu kıta yazıldı:
"Kutb-ı aktâb-ı müverrîhîn idi Cümle âsârı buna muhkem delîl Rıhletiyle artık öksüzdür ilim Böyle emretti bunu nazm-ı celîl Şimdi mutlak Fatih’in bağrındadırFethi ondan dinliyorken biz melîl Hüzn içinde söyledim tarih-i tâm Kalbi yıkdı hicr göçdü Mîr Halîl"
Şeklindeki tarih kıtasının son dizesi, ebced hesabıyla ölüm tarihi olan hicri 1437 sayısını veriyor.
Kıtanın anlamı ise şöyle: "Tarihçilerin kutuplarının kutbu idi, bütün eserleri buna sağlam delildir. (ebedi aleme) Yolculuğu ile, ilim artık öksüzdür, tanrının yazdığı bunu böyle emretmiştir. Şimdi mutlaka Fatih'in bağrındadır, fethi ondan dinliyordur biz burada boynu bükük kalmışken. Hüzün içinde tam tarih mısraı söyledim, ayrılık acısı kalbi yıktı, Mir Halil göçtü."
Ali Emiri Efendi ve İnalcık'ın yanına daha sonra alanlarında tanınan ve sayısız eserlere imza atmış olan tarihçiler Kırım Tatarı Kemal Karpat ve Semavi Eyice de defnedildi.
Hayatı boyunca 25 kitap ve 310’dan fazla makaleye imza atmış olan Halil İnalcık'ın en son üzerinde uzun yıllar çalıştığı ve vefatından önce tamamladığı, "Kırım Tarihi Üzerine Araştırmalar 1441-1700" isimli eseri de okuyucularla buluşmuştu.
İnalcık'ın yazdığı ve birkaç dilde araştırmacıların da, tarihçi olmayan okurların da ilgiyle okuduğu eserlerden bazıları şunlardır:
-The Ottoman Empire, The Classical Age, 1300-1600, 1974 (Osmanlı İmparatorluğu, Klasik Çağ) -Suret-i Defter-i Sancak-i Arvanid -The Middle East and the Balkans under the Ottoman Empire, Bloomington, -Gazavat-ı Sultan Murad b. Mehemmed Han -Ottoman Civilization (Gunsel Renda ile birlikte), -Essays in Ottoman History -Fatih Devri Üzerine Tedkikler ve Vesikalar, -Osmanlı'da Devlet, Hukuk, Adalet, -Osmanlı İmparatorluğu'nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi Cilt 1 - Cilt 2 -Tanzimat ve Bulgar Meselesi -Şair ve Patron, -Atatürk ve Demokratik Türkiye, -Devlet-i Aliyye, -Kuruluş ve İmparatorluk Sürecinde Osmanlı -Kuruluş ve İmparatorluk Sürecinde Osmanlı, -Devlet-i 'Aliyye: Tagayyür ve Fesad, Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar II, -Kanunname-i Sultani Ber Muceb-i Örf-i Osmani -Osmanlı'da Devlet Hukuk Adalet -Osmanlı Uygarlığı -Has-Bağçede 'Ayş u Tarab -Kırım Tarihi Üzerine Araştırmalar 1441-1700