Milli hareketin ön saflarında bir bilim adamı, Kırım Tatar folkloru uzmanı Prof. Dr. Refik Muzafarov
Kırım Tatar halkının en kıymetli hazinesi olan folkloru konusunda en önemli otoritelerden birisi olan Refik Muzafarov, 1928 yılında Kırım’ın Akşeyh bölgesi Büyük Ass köyünde ailenin ilk çocuğu olarak dünyaya geldi.
https://youtu.be/qRtZk6ScmkMRefik Muzafarov'un doğumundan sonra ailesi, Kırım'ın Akmescit şehrine taşındı. 1944 yılında Refik Muzafarov’un babası İbraim Muzafar, tüm Kırım Tatar erkekleri gibi emek ordusuna alındı. İbraim Muzafar’ın eşi ve üç çocuğu ise Ural’a sürgün edildi. Savaş bittikten sonra İbraim Muzafar ailesini Ural’da bulup, sürgün sırasında Özbekistan’ın Çirçik şehrine yerleştirilen akrabalarının yanına getirdi.
KIRIM TATAR KÜLTÜRÜNÜ ARAŞTIRMAYA ADANMIŞ BİR ÖMÜRRefik Muzafarov, Çirçik’te liseyi bitirdikten sonra Taşkent’teki Nizami Pedagoji Enstitüsü Rus Filolojisi Fakültesinde okumaya başladı ve 1957 yılında buradan mezun oldu. Muzafarov, bundan üç yıl sonra "Tatar Halk Atasözleri" ( Aslında gerçek adı Kırım Tatar Halk Atasözleri) konulu yüksek lisans tezini savundu.
Folklor konusundaki araştırmalarına devam eden alim, 1967 yılında Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de “Kırım Tatarlarının Folkloru ve Onun Doğu Slavlarının Ağız Yaratıcılığı ile Bağları” konusunda doktora tezini savunup filoloji ilimleri doktoru, 1969 yılında ise profesör unvanına sahip oldu. O yıllarda, Refik Muzafarov’un "Kırım Tatar Atasözleri" , "Rus-Türk Folklor Alakaları" , "Türk Folkloru Üzerine Denemeler" ve diğer birçok ilmi makalesi yayımlandı.
Profesör Refik Muzafarov, Kırım Tatar halkının en kıymetli hazinesi olan folkloru konusunda ilk olarak sürgün yıllarında, rejimin en şiddetli yılları olan 1960 yılında Kazan’da, doktora tezini 1967 yılında savunduğu Bakü’de ve Vatan Kırım'da hiçbir üniversite tarafından işe alınmadı.
Muzafarov, ilmi çalışmalarının en yoğun olduğu dönemde, halkının Vatan Kırım’a dönüş hareketinin dışında kalmadı ve milli mücadelenin en ön saflarında yer aldı. Tabii ki, Muzafarov’un bu adımı sonuçsuz kalmadı ve bu dönemden itibaren kendisine karşı baskılar başladı. 1969 yılında onun Kırım Tatar folkloru konusundaki ilmi monografisinin yayınlanması yasaklandı. Oysa monografinin basılması Özbekistan Yazarlar Birliği Kırım Tatar Edebiyatı Keneşi (Heyeti) tarafından tavsiye edilip, yayın planına dahil edilmişti.
1970 yılında SSCB Pedagoji İlimler Akademisi İlmi Araştırma Enstitüsü kıdemli araştırma görevlisi olan Muzafarov’un işine son verildi. Profesör Muzafarov,1971 yılında Kirovograd Pedagoji Enstitüsündeki görevinden de alındı. Sovyetler Birliğinde en çok tirajlı gazetelerden biri olan "Trud (Emek)" gazetesinin 12 Nisan 1972'de yayımlanan nüshasında Muzafarov hakkında iftira dolu "Profesör Zayıf Not Aldı" başlıklı bir makale çıktı. Ayrıca, bilimadamının üç yıl süreyle ilmi çalışmalar yapması yasaklandı.
Önceden planlanan ve Sovyet Ansiklopedisi matbaasında basılacak olan Rusça-Kırım Tatarca sözlük ile ilgili anlaşma iptal edildi. Çeşitli kurum ve teşkilatlara, üniversite ve enstitülere profesör Muzafarov hakkında iftira dolu anonim mektuplar gönderildi. Bu baskıların tek sebebi ise Muzafarov’u, Kırım Tatar milli hareketine iştirakinden vazgeçmemesi, milletine atılan iftiraları ve hakkındaki yalanları ifşa etmeyi sürdürmesiydi.
1977 yılında Refik Muzafarov, ömür arkadaşı Aza Korotkaya ile Kırım’a döndü. Kefe şehrinde satın aldığı evde eşi Aza Korotkaya’nın ikamet kaydı yapılırken, Refik Muzafarov’un kaydı yapılmadı. Ve on yıl boyunca ikamet kaydı meselesi çözülmeyen Muzafarov bu yüzden defalarca cezalandırıldı.
Ama Profesör Muzafarov, kendi işine ara vermeden büyük bir azimle devam etti. Muzafarov, Kırım’da, "Kırım Tatarlarının Kırım’da Partizan Hareketindeki Aktif İştirakı Konusunun Rus Belgesel ve Edebi Eserlerde Yansıması" ve İkinci Dünya Savaşı'na Kırım Tatarlarının Aktif iştirakı konularında delilleriyle beraber geniş çaplı makaleler kaleme aldı.
Fakat bu makaleleri hiçbir yayın organı ve yayınevi basmadı ve yayınlamadı. Aksine Refik Muzafarov’un profesörlük unvanının lağvedilmesi için adımlar atıldı. Çekoslovakya’ya gitmeye hazırlanan profesörün pasaportuna el konuldu. KGB (Devlet Güvenlik Komitesi, Sovyetler Birliği'nin istihbarat ve gizli servisi) Muzafarov’a defalarca Kırım Tatar milli hareketine katılımını yasaklayan uyarı mektupları gönderdi. Muzafarov, yılmadan çalışmaya devam etti. Muzafarov, 1988-1989 yıllarında Eski Kırım’da “Vatan” isimli gazetesini, ve daha sonra 1990 yılında onu aynı isimle kurulan Kırım Tatar kültür, eğitim ve bilimsel araştırma merkezinin dergisi sıfatında yayımlamaya başladı. Kırım Tatar halkının kültürü, tarihi ve edebiyatını aydınlatan derginin 1994 yılına kadar 36 sayısı çıktı.
İKİNCİ KIRIM TATAR MİLLİ KURULTAYI DELEGESİ OLARAK GÖREV YAPTI1991 yılında Refik Muzafarov, İkinci Kırım Tatar Milli Kurultayının organizasyon komitesinin üyesi ve Kurultay delegesi oldu. Uzun yıllar boyunca Kırım Tatar ansiklopedisi üzerinde de çalışan Muzafarov, ansiklopediyi 1995 yılında kendi imkanlarıyla bastırdı. Vatan Kırım'da, Kırım Tatar folkloru konusunda tek profesör olan Refik Muzafarov, buna rağmen hiç bir yüksek eğitim kurumunda işe alınmadı. Profesör için ne Akmescit’teki Frunze Devlet Üniversitesi (1999 yılında Vernadskiy Tavriya Milli Üniversitesi olarak değiştirildi) ne de yeni kurulan Kırım Mühendislik ve Pedagoji Üniversitesinde kadro açıldı. Devlet, onun sayısız çalışmalarının ve hazır kitaplarının neşri için hiçbir fon ayırmadı.
Refik Muzafarov’un “Kırım Tatar Sürgününün Anatomisi”, Kırım Tatar Türkçesi-Türkiye Türkçesi-Rusça Sözlük” gibi kitapları Türkiye'den gelen desteklerle basıldı. Profesörün, bazı eserleri ise onun vefatından sonra yayımlandı.
Yaşının ilerlemesiyle birlikte görme yeteneği de kaybeden Muzafaraov'un yaşadığı evi TİKA'nın desteğiyle onarıldı.
Bütün ömrünü ilme, Kırım Tatar ve genelde Türk Dünyası folklorunun araştırmasına, aynı zamanda adaletsiz bir şekilde sürgün edilen halkın Vatan Kırım'a dönmesi için feda eden Refik Muzafarov, uzun süren ağır hastalık sürecinin ardından 21 Aralık 2011 tarihinde 83 yaşında vefat etti.