Kırgızistan Cumhurbaşkanı Caparov, Manas Üçlemesi kararnamesini imzaladı
Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, Kırgız tarihini ve kültürel hayatını yansıtan Manas Üçlemesini (triloji) incelemek ve yaymak amacıyla meydana getirilen çalışmalara yönelik kararnameyi imzaladı. Kararnamede, Manas Destanı üçlemesinin, Kırgız halkının iki bin yılı aşkın tarihi deneyimini ve manevi yaşamını yansıtan bir folklor hazinesi olduğu belirtiliyor. Cumhurbaşkanlığı Basın Servisi tarafından yapılan açıklamada, “Manas” destanı üçlemesinin (“Manas”, ”Semetey”, “Seytek”) kapsamlı çalışması ve tanıtımı için ek önlemler hakkında bir kararname imzaladığı belirtildi.
Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov 23 Nisan 2022 tarihinde “Manas” destanı Üçlemesini (triloji) incelemek ve yaymak için kararname imzaladığını duyurdu. Cumhurbaşkanı Caparov’un imzaladığı kararnamede, Kırgızistan'ın son yıllarda ulusal kültürün geliştirilmesi, somut ve somut olmayan kültürel mirasın korunması ve tanıtılmasına yönelik sistematik önlemleri kapsadığı belirtildi. Ayrıca, folklor ve halk sanatının daha fazla tanıtımına, Kırgız halkının dünya kültür alanına aktif entegrasyonunun yanı sıra kültür ve sanatın yenilikçi gelişimine önem verildiği kaydedildi.
Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov Manas Üçlemesi (triloji) ile ilgili kararnamenin stratejik hedeflerinde, Kırgız halkının somut olmayan kültürel mirasının korunması, daha fazla araştırılması ve yaygınlaştırılması, atalar mirasının dikkatli bir şekilde ele alınması ve nesillerin devamı, bağımsızlığın korunması ve ulusal ve tarihi geleneklerin kendini tanıması içeriyor.
Bu kapsamda; Kırgız Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu, 1 Eylül 2022 tarihine kadar aşağıdakileri sunması gerekiyor:
1. “Manas” destanın araştırılması ve yaygınlaştırılmasına ilişkin konsepti ve uygulanması için eylem planını geliştirilecek ve onaylanacak;
2. “Manas, milli birlik ve dayanışma” bilgilendirme kampanyası konseptini ve uygulanması için eylem planı geliştirilecek;
3. Çüy bölgesindeki “Boz-Boltok Dağı”na tarihi mimar ve "Manas" statüsü verilecek. Bununla ilgili proje taslağı teslim edilecek;
4. Manas destanı milli mirasın korunması kapsamında Kırgız Cumhuriyeti Cogorku Keneş'e (Parlamento) "Manas" destanı hakkında “Kırgız Cumhuriyeti Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin” kanun tasarısı sunulacak;
5. Manas destanı araştırma kapsamında, bilim alanı, kamu kurumlarının temsilcilerinin katılımıyla bilimsel çalışmalar gerçekleştirilecek;
6. “Manas ve Cengiz Aytmatov Milli Akademisi”, devlet kurumu bünyesinde, Kırgız halkının somut olmayan kültürel mirasının araştırılması için bir araştırma enstitüsü kurulacak.
TÜRK DÜNYASININ ORTAK MİRASI OLARAK MANAS DESTANI
En eski Türk destanlarından olan Manas, Türk mitolojisinden ve bozkır kültüründen derin izler taşımakla birlikte Yaratılış ve Türeyiş, Göç, Ergenekon, Şu, Oğuz Kağan gibi diğer Türk destanlarından bağımsız, mısra sayısı bakımından Finliler’in Kalevala, Almanlar’ın Nibelungen, Hintliler’in Ramayana, eski Yunanlılar’ın İliada ve Odysseia gibi destanlarından çok hacimli olup dünyanın en büyük destanıdır.Manas Destanı, sadece bir destan olmanın ötesinde, Kırgız Türklerinin tarihi, örf-adetleri, düşünceleri, görüşleri, halkın günlük hayatı vs. bütün kültürel özelliklerini kapsayan ansiklopedik nitelikte bir eserdir. Destanda Kırgızların eskiarkaik-mitolojik çağdan son asırlara kadar yaşamış oldukları olaylar geniş bir şekilde anlatılmaktadır. Bu destan, Kırgız halkının bağımsızlık mücadelelerinin yanı sıra, diğer Türk destanlarındaki mitolojik özellikleri ve Şamanizın unsurlarını da ihtiva etmektedir.Manas Destanı, Kırgızların dış düşmanları olan Kalmuklar ve Çinliler ile yaptıkları savaşları ve kendi içlerindeki mücadele ve karışıklıkları anlatmaktadır. Çeşitli Türk boylarının tarihleri boyunca dış düşmanlarının yanı sıra birbirleriyle de mücadele ettiklerini biliyoruz. Manas Destanı hakkında ilk bilgilere Ahsikentli Seyfeddin'in Mecmuaü't Tevarih (XVI.yüzyılda yazılmıştır) adlı eserinde rastlanmaktadır. Bu kaynak eserde destanın kahramanı Manas, gerçek bir tarihi şahsiyet olarak gösterilmektedir. Manas Destanı'nı derleme, yazıya geçirme ve üzerinde inceleme çalışmaları, XIX.Yüzyılın ortalarında başlanmıştır. 1856 yılında Kazakaraştırmacı Çokan Velihanov,destan hakkında bir makale yayınlamıştır.Rusya'da 1917 ihtilali ile Çarlık yönetiminin yıkılmasından sonra Orta Asya Türkleri arasında milli uyanış kuvvetlenmişti. Rus istilâsı altındaki Türklerin uyanışı ve milli kültür unsurlarının Türk kimliğini kuvvetlendirmesinde Manas Destanı önemli bir yer tutmuştur. Ruslar da buna karşı karalama ve yok etmeyoluna gitmişlerdir. Taskent'te yayınlanan Komünist Partisi yayın organı Turkestanskaya Pravda gazetesi (l924, sayı 23), destan hakkında şöyle yazmıştır: "Manas Destanı, Pantürkizm ülküsünün inkişafı devrinde doğmuştur ve destanın derlenen birinci ve ikinci bölümleri ırkçı milliyetçilik ruhuyla doludur. Manas Destanı ilim bakımından kıymetli bir eser olmakla beraber, Kırgızların ve diğer Türk kavimlerinin kültürel gelişmelerine zararlı bir yön verebilir. Biz buna karşı çoki htiyatçı davranmalıyız."Rus Sovyet döneminde Ruslar tarafından “Manas” destanı hakkında bir takım ciddi kararlar alınmıştır. Bunlardan birisi “Manas” destanı hakkında araştıran, yazan ve söyleyen tüm insanlar hapis cezasına çarptırılmışlardır. Bu ölüp gitmek demektir. Bunlardan birisi Ishak Razzakaov döneminde hapse atılan Сakıp Bayciyev’dir. Fakat buna rağmen Kırgız aydınları tüm güçleriyle “Manas” destanı hakkında ve destanı ezbere bilen söyleyen insanlardan kayıt almışlardır. 1995 yılı “Manas” destanı hakkında son derece önemli bir imza atılmıştı. UNESCO tarafından 1995 “Manas yılı” ilan edildi. Bu aynı zamanda tüm Türk Cumhuriyetlerini tekrar bir araya getirecek bir ortak mesele olduğunu belirtilmelidir.