Azerbaycanlı Siyaset Bilimci Ramid Hüseynov: Şuşa'nın alınması, Karabağ'da zaferi hazırladı
Ömer Cihad KAYAQHA ANKARA
Karabağ’da 27 yıldır devam eden Ermeni işgaline son vermek için tarihi bir harekat başlatan Azerbaycan ordusu, 27 Eylül’den bu yana devam eden savaştan zaferle ayrıldı. Ermenistan’ın yenilgiyi kesin bir şekilde kabul etmesiyle II. Karabağ Savaşı, Azerbaycan’ın kesin zaferiyle sonuçlandı. Ancak, ateşkes anlaşması ve yaşanan sonrasındaki sürece dair bir çok çekince yer alıyor. Özellikle Rus askerlerinin, 27 yıl sonra Karabağ'a yeniden "barış gücü" adı altında girmesi ve bir çok uzmanın savaşın erken sonuçlandığı tezini güçlendirdi. Ancak yine de Azerbaycan Karabağ'da Ermeni tahakkümüne son vererek topraklarının büyük bir çoğunluğunu işgalden kurtardı.
Bakü yönetiminin Karabağ'da Ermeni işgaline son veren tarihi nitelikteki zaferini ve yaşanan süreci, Azerbaycanlı akademisyen, Azerbaycan Haydar Aliyev Yüksek Askeri Okulu Öğretim Üyesi Dr. Ramid Hüseynov, QHA'ya değerlendirdi.
"ŞUŞA'NIN ALINMASI, SAVAŞIN KADERİNİ BELİRLEDİ"Karabağ'da Azerbaycan'ın nihai zaferi, Azerbaycan kamuoyunda nasıl karşılandı? Kazanılan zaferi ve sonrasındaki süreci nasıl değerlendiriyorsunuz?
8 Ekim 2020'de Başkomutanımızın liderliğinde Şuşa'nın, 72 yerleşim yerinin ve önemli yüksekliklerin Azerbaycan ordusu tarafından kurtarılması savaşın kaderini belirledi ve zaferi sağladı. Azerbaycan ordusunun profesyonelliğine ve cesaretine dayanamayan Ermenistan'ın askeri-siyasi liderliği, Azerbaycan Cumhurbaşkanının taleplerini kabul etmek zorunda kaldı ve teslim oldu. Böylece düşmanın aşağılanmasını, çaresizliğini ve yenilgisini kabul etmekten başka seçeneği yoktu. Rusya, Azerbaycan ve Ermenistan liderlerinin 10 Kasım 2020'de Ermenistan ile Azerbaycan arasında devam eden ve önemli hükümler içeren savaşın sona ermesi için ortak bir bildirinin imzalanması, modern Azerbaycan tarihinde büyük bir başarı olarak kabul edilebilir.
"TÜRKİYE'NİN AZERBAYCAN'A SİYASİ VE MANEVİ DESTEĞİ, GELECEK DÖNEM İÇİN ÖNEMLİDİR"Bildirinin hükümlerinden biri, Dağlık Karabağ ve Laçin koridorundaki temas hattı boyunca bir Rus barışı koruma birliğinin konuşlandırılması ve mevcut durum için güvenliğin sağlanması anlaşılabilir. Yıllarca süren bu düşmanlığın kısa bir süre sonra ortadan kalkacağını ve her şeyin normale döneceğini düşünmek yanlış olur. Ancak jeopolitik dengenin sağlanması, Azerbaycan devletinin konumunu ve nüfuzunu sürdürmesi ve özellikle Ermenistan'ın gelecekteki provokasyonlarını önlemek için Türkiye'nin sürece doğrudan katılımı açısından Azerbaycan tarafının bir başarısıdır. Türkiye'nin Azerbaycan'a siyasi ve manevi desteği, içinde bulunduğumuz dönem ve gelecek için çok önemlidir. Hukuki açıdan, ifadenin 5. maddesinin yorumlanması mümkün kılmaktadır.
II. Karabağ Savaşı'nın Azerbaycan açısından zaferle sonuçlanmasının ardından Rusya sürece müdahil olarak 27 yıl sonra Karabağ'a tekrar asker gönderdi. Bu süreci uluslararası aktörler bazında nasıl değerlendirmek gerekiyor?
Azerbaycan ordusunun Ermeni provokasyonuna ve askeri saldırganlığına karşı savaşının ilkgünlerinde uluslararası güçlerin uluslararası hukuka ikili yaklaşımı, Ermenistan gibi işgalci ve teröristbir devletin saldırgan ve ayrılıkçı faaliyetlerinin genişlemesi için geniş fırsatlar yarattı. Özelliklesavaşın ilk günlerinde Rusya ve İran yönetici elitlerinin yaptığı açıklamaların yanı sıra Ermenistan'ayardım sağlamak için atılan adımlar Azerbaycan tarafından büyük bir üzüntü ile karşılandı. Bu destekile bu devletler, bölgedeki jeopolitik ve jeoekonomik çıkarlarını sürdürme taahhütlerini bir kez dahagöstermişlerdir. Ancak Azerbaycan ordusunun uluslararası hukuk normlarında adil mücadelesinde elde ettiği zafer, hem komşu ülkeleri hem de uluslararası güçleri gerçekle uzlaşmaya ikna etti. Dünya ve bölgesel güçlerde Azerbaycan'ın haklı olduğunu kabul etti. Öte yandan Azerbaycan'ın bölgesel ve uluslararası barış veistikrarı korumaya olan ilgisi, terörizme ve ayrılıkçılığa karşı hoşgörüsüzlüğü ve uluslararası hukukasaygısı, şüphesiz Ermenistan'dan farklı olduğunu göstermektedir. Hem uluslararası hem de bölgeselgüçlerin saldırgan Ermenistan ve Azerbaycan'a aynı şekilde muamele etmeyeceği ve uluslararasıhukukun Azerbaycan tarafında olduğu göz önüne alınmalıdır.
Azerbaycan ordusu, Karabağ'da tarihi bir zafere imza attı. Bunun askeri, diplomatik ve siyasiyansımaları mevcut. Ateşkes anlaşması sonrası sürece ilişkin öngörüleriniz neler?
Azerbaycan ordusunun cesareti, yüksek savaş ruhu, zaferleri ve topraklarımızın işgalden kurtuluşuErmeni toplumunda ve askeri güçlerde endişe ve korkuya neden oluyor. Destekçileri de dahil olmaküzere Ermeni askeri-politik liderliği, Azerbaycan'ın yıllar önceki devleti olmadığını zaten anlıyor. Hemaskeri hem diplomatik hem de bilgi açısından daha güçlü ve daha kudretlidir. Azerbaycan halkıözgürlük ve egemenlik mücadelesinde birleşebilmekte, birlik olabilmekte ve liderleri etrafındabirleşebilmektedir.Ermenistan'ın insani ateşkesi ihlal etmesine, sivillere, mülki vatandaşlara yönelik savaş suçlarına, hertürlü kışkırtıcı, terör eylemine, soykırım eylemlerine rağmen Azerbaycan halkı egemenlik veözgürlükleri için savaşma azmini ortaya koymuştur ve kimse bunu durduramayacaktır.Ermenistan'ın sadece Dağlık Karabağ'ı kaybetmesi değil, aynı zamanda bir devlet olarak ciddi birekonomik ve siyasi kriz ve Ermenilerin çöküşü ile karşı karşıya kalması kaçınılmazdır.
"TÜRK DÜNYASININ DÖRT GÖZLE BEKLEDİĞİ BİR GÜN"Azerbaycan ordusu, nihai zafer öncesi tarihi Şuşa kentini işgalden kurtarmıştı. Şuşa'nın Azerbaycan halkı açısından önemini nasıl görüyorsunuz?
Öncelikle Şuşa'nın Azerbaycan halkı için büyük tarihi, kültürel ve manevi değeri olan bir şehirolduğunu belirteyim. Çok zengin bir tarihi miras içerir. Stratejik olarak çok farklı bir coğrafi konuma,karmaşık bölgesel yapıya, zor, geçilmez dağ kabartmasına sahiptir. Şuşa'nın mülkiyetinin DağlıkKarabağ'ın mülkiyeti olarak ifade edilmesi tesadüf değildir. Azerbaycan Ordusu bu amaçla büyük birprofesyonellik göstererek şehri özel bir planla işgalden kurtardı. Şehrin işgalden kurtarılmasıBaşkomutanımızın, Azerbaycan Ordusu'nun ve Azerbaycan halkının büyük bir başarısıdır. BununTürk-Azerbaycan kardeşliğinin de büyük bir zaferi olduğunu düşünüyorum. Bu, dünyadaki tümAzerilerin, tüm Türk dünyasının dört gözle beklediği tarihi bir gün.
II. KARABAĞ SAVAŞI AZERBAYCAN'IN NİHAİ ZAFERİYLE SONUÇLANDIErmenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Rusya Federasyonu Başkanı Vladimir Putin ile Dağlık Karabağ’daki savaşı bitirecek anlaşmayı imzaladığını duyurdu. Anlaşmaya göre Karabağ’a “Rus Barış Güçleri” konuşlandırılacak. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, gece yarısı ulusa seslenişinde söz konusun Barış Gücü Merkezinde Türk Silahlı Kuvvetlerinin de olacağını iki kere vurguladı. Aliyev, Dağlık Karabağ’ın statüsünün tartışmasız ve Azerbaycan toprağı olduğunun altını çizdi ve bu anlaşmayla da tasdik edildiğini açıkladı. Ermenistan, Dağlık Karabağ’da teslim oldu. Ermenistan Kelbecer, Ağdam ve Laçın’dan daha sonra Dağlık Karabağ’ın tamamından çekilecek. Bu açıklamaları Ermenistan Başbakanı bu gece yarısı sosyal medya hesabından yaptı. Yenilgiyi kabul eden Ermenistan Başbakanı, bildiri imzaladıklarını duyururken, bunun acı verici olduğunu da belirtmeyi ihmal etmedi. İlerleyen dakikalarda önce Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, daha sonra da Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev açıklamalarda bulundu.
Karabağ Anlaşmasının maddeleri için buraya tıklayın