Tahran’dan 8 Ocak 2020’de Kıyiv’e havalanan Boeing 737 tipi yolcu uçağı İran Devrim Muhafızları Ordusu tarafından düşürüldü. Olayın üzerinden 4 yıl geçmesine rağmen suçluların cezalandırılması ve tazminat konusunda tam olarak anlaşma sağlanamadı.
8 Ocak 2020 tarihinde Tahran’dan Kıyiv’e havalanan Ukrayna yolcu uçağı, İran Devrim Muhafızları Ordusu tarafından düşürüldü. Boeing 737 tipi yolcu uçağı, saat sabah 05.00 civarlarında kalkış yapacaktı. Ancak 57 dakika rötar yapan uçak, kalktıktan dakikalar sonra 2 füzenin isabet etmesi sonucu İmam Humeyni Havalimanı yakınlarına düştü. İran’ın düşürdüğü yolcu uçağında İran, Kanada, Ukrayna, İsveç, Afganistan, Almanya ve İngiltere vatandaşı bulunuyordu. Maalesef bu üzücü olayda 176 kişi hayatını kaybetti.
SÜREÇ NASIL DEVAM ETTİ?
Başta İran, yolcu uçağını vurdukları iddiasını yalanladı. Olaydan 3 gün sonra ise İran Genelkurmay Başkanlığı, Ukrayna uçağının “seyir füzesi” olarak algılandığı için fırlatılan iki füzeyle "yanlışlıkla" düşürüldüğünü açıkladı. Bu açıklamanın ardından İran’da halk tepki gösterdi ve bazı üniversitelerde de protestolar düzenlendi.
Uçağın karakutusu ise ancak 7 ay sonra 17 Temmuz 2020’de Fransa’ya incelenmek üzere gönderildi. Karakutunun incelemelerini tamamlayan Fransa, 23 Temmuz 2020’de karakutuyu İran’a geri gönderdi.
İran Havacılık Kurumu, 23 Aralık 2020'de, Ukrayna yolcu uçağı konusunda ilgili ülkelerin temsilcileriyle bir toplantı düzenledi. Kazaya ilişkin bilgilerin Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü standartlarına uygun olarak bir araya getirilerek taslak şeklinde verilerin ilgili ülkelerle paylaşılacağı belirtildi. Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba ise 29 Aralık 2020'de, İran'ın "adaletten kaçmasına izin vermeyeceklerini" vurguladı.
Uçak kazası kurbanlarının aileleri, İran lideri Ali Hamaney ve üst düzey komutanlara 24 Ocak 2020 tarihinde Toronto Mahkemesinde dava açtı ve 1 milyar 100 milyon dolar tutarında tazminat talebinde bulundu. Geçen yıl ise Kanada, Birleşik Krallık, İsveç ve Ukrayna, yolcu uçağı davasını Uluslararası Adalet Divanına taşıdı. Başvuruda, “İran’ın uluslararası sivil havacılıkla ilgili bir dizi kuralı ihlal ettiği” görüşüne işaret edildi.
İran, Ukrayna havayoluna ait uçağın düşürülmesi soruşturmasına ilişkin nihai raporu sundu. Raporda, uçağı "düşman hedefi" olarak tanımlayan hava savunma operatörünün hatası nedeniyle facianın yaşandığı belirtildi. İran'da Tahran Birinci Askeri Ceza Mahkemesi, 16 Nisan 2023’te füzeleri ateşleyen komutana 13 yıl, diğer 9 sanığa ise 1 ila 3 yıl arasında hapis cezası verdi. Uçak kazasında hayatını kaybedenlerin aileleri ise İran’daki yargı sürecini şeffaf olmamakla eleştiriyor. İran, kendi içinde bu olayı uzun bir sürece yayarak çözmüş gibi görünse de başta Ukrayna olmak üzere Kanada, Birleşik Krallık ve İsveç bu olayın peşini bırakmayarak İran’ın uluslararası mahkemede yargılanması konusunda kararlılık gösterdi. Ayrıca Rusya ile yakın ilişkileri olan İran bu noktada da şüpheleri kendi üstüne çekiyor.