Srebenitsa Anıt Merkezi tarafından Bosna Hersek’te 1995 yılında yaşanan Srebrenitsa Soykırımı'nı inkar edenlerin yer aldığı bir rapor hazırlandı.
Srebrenitsa’nın 11 Temmuz 1995’te Sırp birliklerince işgal edilmesinin ardından 8 bin 372 Müslüman Boşnak soykırıma uğramıştı. Srebrenitsa Anıt Merkezinin hazırladığı raporda; Mayıs 2022- Mayıs 2023 tarihleri arasında yapılan araştırma sonucunda belirlenen Srebrenitsa Soykırımı'nın en büyük inkarcıları açıklandı.
Srebrenitsa Anıt Merkezinin raporunda; Bosna Hersek, Hırvatistan, Sırbistan ve Karadağ'dan medya kuruluşları ve tanınmış kişilerin Srebrenitsa Soykırımı hakkındaki inkar edici ve küçümseyici açıklamaları değerlendirildi.
Bosna Hersek'in iki entitesinden biri olan Sırp Cumhuriyeti (RS) Başkanı Milorad Dodik, “soykırımın en büyük inkarcısı” olarak kabul edildi. Raporda, ilk sırada yer alan Dodik’in araştırma süreci boyunca soykırımı 11 kez inkar ettiği ifade edildi. Srebrenitsa’daki "Alo!" isimli haber kaynağının 9 kez soykırımı inkar eden paylaşımlarının olduğu ve raporda ikinci sırada yer aldığı belirtildi. Soykırımı 4 kez inkar eden Hırvatistan Cumhurbaşkanı Zoran Milanovic ise 6. sırada rapora kaydedildi.
SOYKIRIMIN İNKARI SON 3 YILA GÖRE AZALDI
Srebrenitsa Anıt Merkezinin hazırladığı raporda, soykırımın inkarına ilişkin demeçlerin son 3 yıla göre azaldığı tespit edildi. 2021'de soykırımın 681 kez inkar edildiği kaydedilirken bu sayının, 2022'de 240, 2023’te ise 90 olması dikkat çekti.
SREBRENİTSA'DA NELER YAŞANDI?
Takvimler 11 Temmuz 1995’i gösterdiğinde dünya, insanlık tarihinin gördüğü en korkunç olaylardan birine tanık oldu. Srebrenitsa’da 8 bin 372 Müslüman Boşnak hunharca katledildi. Bu, II. Dünya Savaşı’ndan sonra Avrupa’da yapılan en büyük katliam olarak hafızalara kazındı. Aradan geçen 27 yıla rağmen Srebrenitsa’nın acısı dinmedi. Srebrenitsa’da yaşanan olayların başlangıcı, Yugoslavya’nın parçalanmasına dek uzanıyor. Yugoslavya, 1986-1992 yılları arasında yaşanan iç savaşlar sonrası parçalandı. Ardından, 1992’de Aliya İzzetbegoviç önderliğinde yapılan referandumla Bosna-Hersek bağımsızlığını ilan etti. Bağımsızlık kararı ABD, Batılı ülkeler ve BM tarafından kabul edildi. Ancak bu durum Bosna Savaşı’nın çıkmasını engelleyemedi. Sırplar, bölgedeki Boşnak ve Hırvatları uzaklaştırmak için harekete geçti. Kısa sürede Boşnak şehirlerinin pek çoğu işgal edildi. Birleşmiş Milletler, Bosna’da sivil halkı korumak için altı yerleşim birimini güvenli bölge ilan etti. Srebrenitsa da onlardan biriydi. Güvenli bölge ilan edildikten sonra şehrin 24 bin civarı olan nüfusu 60 bini geçti. Sırp zulmünden kaçanlar Srebrenitsa’ya sığınıyordu. Sırpların Srebrenitsa’ya yaklaştığını gören halk, Hollandalı Birleşmiş Milletler askerlerden kendilerini savunmalarını istedi. Ne var ki bu istekleri kabul edilmedi. Boşnaklar, şehir güvenli bölge ilan edildiğinde ellerindeki silahları teslim etmişlerdi. Sırp ordusu yaklaşırken en azından bu silahların iade edilmesini istediler ama kabul ettiremediler. Dolayısıyla tamamen savunmasız kaldılar.
KATLİAM GÜNLERCE SÜRDÜ
1995 Temmuz’unda Sırp güçleri, Srebrenitsa’daki Hollandalı Birleşmiş Milletler güçleriyle anlaşarak şehri hedef aldı. Savaş sırasında şehrin güvenliğini sağlayan Hollandalı Komutan Thom Karremans kontrolü Sırplara teslim etti. Sırpların, Ratko Miladiç komutasında Srebrenitsa’ya girmesiyle insanlık tarihinin gördüğü en acı olaylardan biri yaşandı. Şehirde askerlik çağındaki tüm erkekler, bir otobüse bindirilerek kurşuna dizilmeye götürüldü. Peşinden genç, yaşlı, kadın, erkek demeden önlerine gelen herkesi öldürmeye başladılar. Sırplar, sivil halkı ormanlık alanlarda, fabrikalarda ve depolarda katletti. Katledilen Boşnaklar, toplu mezarlara gömüldü. 5 gün boyunca devam eden katliamda 8 bin 372 kişi öldürüldü. Bosna’daki savaş bu olaydan sonra dünya kamuoyundaki baskıların artmasına neden oldu ve aynı yıl ateşkes ilan edildi.
HER 11 TEMMUZ’DA POTOÇARİ ANIT MEZARLIĞI’NDA DEFİN TÖRENİ
Sırp askerleri, cesetleri tanınmaz hale getirerek onlarca toplu mezara gömdü. Soykırım kurbanlarından 600’ü olaydan 8 yıl sonra bulundu ve Potoçari Anıt Mezarlığı'na defnedildi. Bosna halkı, aradan geçen yıllara rağmen katliam kurbanlarının toplu mezarlarını aramaya devam ediyor. Toplu mezarlarda cesetlerine ulaşılan kurbanlar, kimlik tespitinin ardından her yıl 11 Temmuz’da Potoçari Anıt Mezarlığı’nda törenle toprağa veriliyor.
Lahey Uluslararası Adalet Divanı, Srebrenitsa’da yaşanan katliamı, 2007 yılında soykırım olarak nitelendirdi. Bosna kasabı Mladiç ve katliamdan sorumlu Sırplar, savaş suçlusu olarak müebbet hapis cezasına çarptırıldı.