Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi (SOCAR) ve Rus petrol şirketi Gazprom çok yönlü stratejik ortaklığın genişletilmesi konusunda anlaşmaya vardı. Böylece, Rusya AB pazarını kaybetmemek amacıyla Azerbaycan ile iş birliği yapmaya çalışıyor.
Rusya’ya, 24 Şubat 2022 tarihinde Ukrayna’ya yönelik başlattığı saldırı ve topyekûn işgal girişiminden bu yana Batılı devletler tarafından yaptırım uygulanıyor. İki yılı aşkın süredir sürdürdüğü savaş sebebiyle doğal gazına uygulanan yaptırımları delmek isteyen Rusya, soluğu Azerbaycan’da aldı.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev 19 Ağustos 2024 tarihinde bir araya geldi. Putin’in ziyareti sonrasında ise Rus Şirketi Gazprom ile SOCAR arasında 2024 Eylül ayında büyük ölçekli bir bilimsel ve teknik iş birliği programının imzalanması bekleniyor. Gazprom Başkanı Aleksey Miller’ın konuya ilişkin "Çok yönlü stratejik ortaklığın genişletilmesi konusunda anlaşmaya varıldı." dediği kaydedildi.
Ukrayna merkezli haber ajansı RBC, 22 Ağustos 2024 tarihindeki “Rusya, Ukrayna üzerinden AB’ye gaz geçişini sürdürmek istiyor: Putin ve Gazprom’un buna neden ihtiyacı var?” başlıklı haberinde konuyu ele aldı.
Haberde, Azerbaycan ve Rusya arasındaki yeni proje, Avrupa Birliği’ne (AB) sağlayacak yeterli gazı bulunmayan Azerbaycan’ın, AB’ye satılacak gazı Rusya’dan alması anlamına geleceği kaydedildi. Ukrayna'nın petrol ve gaz kompleksinin önde gelen bağımsız özel danışmanlık şirketi olan "Naftogazbudinformatika" Genel Müdürü Leonid Unigovsky’e (Leonid Unigovskyi) göre Gazprom için daha kârlı bir seçenek, Azerbaycan şirketlerinden birinin Gazprom adına acentelik anlaşması yapması olacak.
“SOCAR’IN GAZPROM ADINA HAREKET ETMESİ VE ACENTELİK ANLAŞMASINI YERİNE GETİRMESİ SEÇENEĞİ TARTIŞILIYOR”
Unigovsky, “Ruslar elbette SOCAR’la olan sözleşmelerinden vazgeçmeyecekler. Şu anda SOCAR’ın Gazprom adına hareket etmesi ve acentelik anlaşmasını yerine getirmesi seçeneğinin tartışıldığını düşünüyorum.” dedi.
"AMAÇ, ORTA VADEDE UKRAYNA ÜZERİNDEN TRANSİT GEÇİŞİ SÜRDÜRMEK OLMAYABİLİR"
AB ve Ukrayna, Azerbaycan’a gaz tedariki seçeneğini kabul ederse Rusya, arzı özellikle TANAP, Türkiye ve Trans-Adriyatik doğal gaz boru hatları yoluyla genişletme olasılığı üzerinde çalışma fırsatına sahip olacak. Unigovsky bu noktada “Yani amaç, orta vadede Ukrayna üzerinden transit geçişi sürdürmek olmayabilir, ancak sözleşmelerin mevcut uygulaması ve bu üç gaz tedarik yolunun gelecekte Avrupa’ya genişletilmesine yönelik paralel çalışmalar olabilir.” ifadelerini kullandı.
Ayrıca Rusya’nın, bazı projelerin geliştirilmesi için mali destek sunabileceğini de öne sürdüğünü dile getiren Unigovsky şu ifadelere yer verdi:
Sanırım Rusya, mevcut durum göz önüne alındığında, Azerbaycan’ı Ukrayna gaz taşıma sistemini sözde Azerbaycan gazıyla beslemekten daha geniş ve daha önemli bir stratejik bağlamda değerlendiriyor. Bu aynı zamanda Azerbaycan’a, İran ve Azerbaycan’ın karasuları yoluyla doğal gaz tedariki için nispeten yeni rota için de geçerli.
Ukrayna’nın petrol ve gaz şirketi Naftogaz ile Gazprom arasındaki mevcut transit anlaşması 2019 yılı sonunda beş yıllık bir süre için imzalanmıştı. Rusya’nın işgal girişimine rağmen Ukrayna, Rus gazının kendi topraklarından Avusturya, Slovakya, İtalya ve Macaristan gibi ülkelere geçmesine izin veriyordu. Ukraynalı yetkililer, sözleşmeyi yenilemeyeceklerini söylüyor.