Kırımoğlu’nun Kurultay konuşması

Qırım Tatat Milli Meclisi M.Cemiloğlu’nun V Qurultay 2. toplantısındakihesabat qonuşması5.12.2009 AqmescitSayğılı Kurultay delegeleri, sayğılı misafirlerimiz!Bu Kurultay toplantısının esas qonuları – önümüzdeki Ukrayna Cumhurbaşqanı seçimleri ve Qırım Tatar Milli Meclisi’nin yeni reisini seçme meselesidir. Onun için esas qonuşmalar ve tartışmalar da, zannedersem, bu meseleler etrafında olacaqtır.Kendi qonuşmamda men bundan 2 yıl önce olup keçken Qurultay toplantısında aldığımız qararlar ne derecede yerine ketirildiği hususta, halqımızın sosyal ve huquqi meselelerin çözümü ne durumda olduğu haqqında qısa malümat vermek isteyim. Bundan da ğayrı, keçken zaman arasında, yani V Qurultay’ın birinci toplantısından bu künge qadar keçken ikki yıl arasında Qırım Tatarları için önemli veya halqımızın arasında epeyce tartışmalar ve söylentiler yaratqan vaqialar hususta da bazı değerlemeler yapmaq kerek olacaqtır. V Qurultay’ın 1. toplantısında hep yerli meclislerini hesabat toplantılarını ve yeni seçimlerini geçirmek, Qurultay’ın ve diğer yönetim sistemimizin quruluşların yeni tüzüklerini hazırlamak, 2008 senesinisini sonuna qadar Bütündünya Qırım Tatar kongresini geçirmek ve şu yılın içerisinde yeni Meclis reisini seçmek için daha bir Qurultay toplantısı geçirmek hakkında qararlar alınğan edi. 1. Yerli meclisler seçimi 2007 senesinin Qurultay’ından sonraki 16 Ocaq 2008 yılı geçirdiğimiz ilk Meclis toplantısında bizim milli yonetim sistemimizin Tüzügüne bazı denişmeler kirsetilmesi hususta müzakereler oldu ve yerli meclislerin esabat-seçim toplantılarını o Tüzüğün yeni redaksyonu hazır olduqtan sonra geçirilmesi haqqında qarar alındı. Tüzüğün yeni redaksyonu Mili Meclisin ardı-sıra keçirilgen dört toplantılarında titizlikle tartışıldı ve müzakete etildi. Nihayet 5 temmuz 2008 senesi onun sonki variantı kabül etildi. Yeni Tüzüğün prensipal farqı şu idi ki, yerli meclislerin seçim sistemi radikal şekilde deniştirilmişti ve bundan sonra hep yerli meclisler halqımız tarafından dırekt, bülletenler vasıtasıyla seçilecekti. O seçimleri geçirmek için yoğun çalışmalar başlandı ve tabi ki mevcüt olğan meclislerin esabat-seçim toplantılarını geçirilmesine yeni sisteme göre seçimler keçirilmesine kadar kereklik kalmadı, çünki keçirilecek seçimler esnasında öyle de hep yerli meclisler denişecekti. Bu seçimleri geçirip olurmuz mu olamamız mı meselesinde çok endişelendik ve bu endişelere yeterince sebepler de vardı. İnsanlarımız Qırım’ın çok bölgelerinde epeyce dağınık yaşadığı sebebinden oların büyük qısmı seçimlerde iştiraq etip olamacaqlarından saqındıq, o seçimleri geçirmek için kerekli masraflara para toplayıp olamiyacağimizdan saqındıq ve saire. Amma, Allaha çok şükür, hep zorluqlar atlatıldı ve bu künge qadar artıq Qırım’ın 6 bölgesinde – Aluşta’da, Cürçi (Pervomayskiy), Or-Qapu (Krasnoperekopskiy), Aq-Şeyh (Sovetskiy), Saq rayonlarında ve Kefe bölgesinde muvaffaqiyetle geçirildi. Planlarımızğa köre tüm Qırım’da yeni sisteme köre seçimler kelecek yılın Mart – Nisan aylarında tamamlanacaq.Bizim pessimistik beklentilerimiz ve saqıncalarımızın tersine insanlarımızın bu seçimlerde iştiraq aktifliği epeyce yüksek seviyede hem de devlet tarafından geçirilen parlamento seçimlerinden daha yüksek seviyede oldu. Mesela, Or-Qapu bölgesinde bu seçimlerde orada yaşağan insanlarımızın yüzde 70-i iştirak etti, Alüşta’da – yüzde 74 ve saire. En aşağı raqam – yüzde 59 Cürçi bölgesinde oldu. Hep bu raqamlar, bazı kimselerin, meclislerimiz tüm halkımızı temsil etmediği, o meclislerin prestiji insanların önünde düştüğü hususta söylentileri tamamile boş ve temelsiz olduğunu numayış ettmektedirEğer seçimlerde iştiraq etme haqqı sadece Ukrayna vatandaşlığı olan insanlarımız qayıt etilgen yerlerine köre değil de pratik olarak yaşadıkları yerlerine köre verilmiş olsaydı, elbette bu raqamlar daha yüksek olacaqtı, çünki bizim birçok insanlarımız pratik olaraq qayıt olunğan yerlerinde yaşamaylar ve ekmek kazanmaq için Qırım’ın çeşit yerlerine dağılmış durumudadılar ve bazılarında Ukrayna vatandaşlığı da yoq. Ama çeşit söylentilere ve spekulasyonlara yol vermemek için biz seçim kaidelerimize bu şartları kirsettik. Yeni sisteme köre seçimler keçirdiğimiz Qırım’ın altı bölgesinde toplam olaraq 76 yerli (yani köy-qasaba) meclisleri seçildi ve bu meclislere toplam 455 kişi kirdi. Bu 455 kişiden üçten ikkisi (yani 304 kişi) meclislere ilk kez seçilen insanlardır. Meclis rehberlerin de büyük qısmı (76 dan 42 kişi) yeni seçilen insanlar oldu. Hep yeni seçilen meclis azaların üçte biri ve meclis rehberlerin dörtte biri bizim qıymetli qadın-kızlarımız oldu. 2. Milli yönetim sistemimizin yeni tüzükleri meselesi Keçken Qurultay toplantısında, bildiğiniz kibi, milli yönetim organlarımızın tüzüklerinin birkaç yeni projeleri teklif etilgen edi; bu sırada 3 tane Milli Meclisin tüzüğü ve 2 tane Qurultay tüzügün yeni redaksyonları teklif etilgen edi. Bu projeler arasında büyük farqlar olduğu sebebinden bir fikire kelmek mümkün değildi ve onun için Qurultay bir qarar aldı. Bu qararğa köre, 15 kişiden ibaret olğan bir çalışma grubu quruldu ve o çalişma grubuna hep teklif etilgen projelerin muellifleri de kirsetildi. Oların vazifesi, bu projeler etrafında çalışmalarını devam etmek ve bir fikirge kelip Qurultay’ğa tek bir proje teklif etmekti. Bu mesele de Qurultayın kün tertibine kirsetildi, ama kerçek şu ki, bu künge ğadar arqadaşlar çok olup keçken müzakereler ve tartışmalar olduğuna rağmen ortaq bir projeye gelip olamadılar, yanı her tarafı memnun etecek proje ortalıqta yoqtur. Onun için, zanedersem, burada da biz bu qonuda sonuç qarar alıp olamamız. Menim fikrimce, tamamile yepyeni projeler yazılmasına da ihtiyac yoq, ama şimdi yürürlükte olğan tüzüklerimizin maddelerinde, Qurultay vekillerin düşüncelerine köre nasıldır eksiklikler var ise, tamamile yeni tüzük yazmaq yerine olar ayrı maddelere denişmeler kirsetmek hususta kendi yazılı teklifler verseler daha uyğun ve faydalı olabilirdi. Ve aslında, hep bu yeni projelerin temelinde, anladığıma köre, men Milli Meclisin reisliğinden kittikten sonra mana bizim milli yğnetim sistemimizde uyğun bir yer vermek niyetler körünmektedir. Ama buna hiç kereklik yoq, çünki menim niyetim kendi vazıfemi diğer şekilde rehberlik vazifesine geçmek değil de, tamamile istifa etmektir.3. Bütündünya Qırımtatar Kongresi Sonki Qurultay’ımızın üçüncü qararına köre 2008 yılın sonuna qadar Bütündünya Qırımtatar Kongresini keçirm edi. Bu qarar da muvaffaqiyetle yerine ketirildi, ama qararımızda kösterilgen zamandan yarım yıl sonra, çünki Kongrenen baglı çalışmalar ve problemler beklediğimizden biraz fazla olup çıqtı. Halkqımıza qarşı turğan çeşit quvvetler ve ayrıca halkımızın arasında olğan, hem Qırım’da ve hem de diasporamızın arasında olğan bazı bölücü gruplar bu Kongrenin keçirilmemesi için çok aktif hareketler yaptılar, çünki Kongre başarılı keçirildiği taqdirde bizim çeşit memleketlerde yaşağan soydaşlarımız Qırım Tatar halqının en yüksek quruluşu olğan Qurultay etrafında daha ziyade birleşeceği besbelli edi. Bu bölücüler tarafından Kongremizin keçirilmesine qarşı söylentileri ve yayınlanan maqaleleri son derece mantıqsız, yalan dolu ve saçma olduğuna rağmen, oların Kongrenin boykot etecekleri haqqında ve Milli Meclisimize qarşı beyanatları bize qarşı olan mediya ve ilkönce Rusya’nın ve Ukrayna’daki Rus dilinde yayınlanan mediya büyük memnuniyetle Milli hareketimizni ve milli davamıznı lekelemek için qullanmaya çalıştı. Mesela, 20-den fazla Rus dılınde internet-sıteleri nasıldır ‘Türkiye Qırımtatar Dernekler Federasonun’ Bütündünya Kongreni boykot etecekleri haqqında ve Milli Meclisimize qarşı temelsiz iddialar dolu beyanatını yayınladır ve kendilerine uyğun torumlamar yaptılar. Yazdıqlarına köre, Bütündünya Qırımtatar Kongresine yalnız Milli Meclis’e uyğun olan birqaç teşkilatlar davet etile emiş ve onun için bütün diasporamız veya onun esas qısmı böyle Kongrede iştiraq etmesi mümkün değilmiş. Bildiğiniz kibi, Bütündünya Kongresinden 2-3 ay sonra menim Türkiye’ye bir haftalıq ziyaretim oldu. Bu ziyaret esnasında orada yaşiyan çoktançok soydaşlarımıznen ve derneklerimizin yöneticilerinen görüşme ve fikirleşme imkanım oldu. Ayni zaman şu ‘dernekler federasyon’ haqqında da malümat almağa ve imkan olsa oların liderlerinen de qonuşmaq istedim. Ama anlaşıldı ki oların ofisleri bile yoq ve aslında pratik olaraq böyle ‘federasyon’ bile ortalıqta yoq. Yalnız birqaç kimseler kendilerine kartvizitler ve başlıq kağıtlar bastırıp sağa-sola aman-aman tüm Türkiye’deki diasporamızın adından çeşit açıqlamalar ve beyanatlar dağıtmağa başlamışlar. Bu yılın 19-22 Mayısında keçirdiğimiz Bütündünya Qırımtatar Kongresinin çalışmalarında 12 memlekette yaşağan soydaşlarımızın 162 teşkilatının temsilcileri, yani pratik olaraq dünyadaki siyasi baqımdan aktif olğan hep Qırım Tatarların temsilcileri iştiraq etti demek mümkündür. Kongrede birqaç ülkelerin Büyükelçileri ve birqaç uluslararası teşkilatların temsilcileri iştiraq ettiler ve söze çıqtılar, halqımız önünde turğan meseleler muzakere etildi ve kerekli qararlar alındı. Kongrenin en mühüm neticelerinden birisi orada alınğan deklarasyondur ve bu deklarasyona köre Kongrede bütün dünyada yaşağan Qırım Tatarları halqımız tarafından seçilgen Qırım Tatar Milli Qurultayın tüm milletimizin en yüksek siyasi quruluşu olaraq tanıyacaqlar ve oların davranışları Qurultayın qararlarına ve temel prensiplerine uyğun olacaqtır. Böylelikle, halqımızın daha yüksek seviyede birleşmesinde önemli adım atıldı demek mümkündür.4. Dış memleketlerin temsilcilerinen temaslar Sonki ikki yıl devamında Milli Meclis’in dış ülkelerin temsilcilerinen temasları, yani dış siyasetimiz de epeyce aktif fe yoğun oldu. Milli Meclis’in temsilcileri birçok ulusları forumlarda ve konferanslarda iştiraq ettiler, bu sırada her yıl New-York’ta geçirilen Birleşik Devletler Teşkilatının tamır halqların temsilcilerin forumunda, Kzan’da geçirilen 4.Bütündünta Tatar Kongresinde, Almanya’da geçirilen Avropa milli azınlıkların kongresinde, Bırleşi Devletler Teşkilatında temsil edilmeye milletletler teşkilatının Brüksel’de geçiriler genel assambleyasında, ayni teşkilatının liderlerin Tallin’de geçirilen toplantısında ve Polonya’da geçirilen ‘İslam Dünyası Sanatı’ adlı uluslararası ilmi konferansında. Bundan da ğayrı bizim temsilcilerimiz birkaç Azerbaycan’da, Romanya’da, Moldova’da ve Türkiye’de geçirilen Türk halqları konferanslarına qatıldılar. Qırım toprağına ise Milli Meclis rehberliğinde BDT temsil edilmeyen milletler teşkilatı liderlerin toplantısı ve Bütündünya Türk gençlerin festivali geçirildi. Yine Kırım’da Milli Meclis’in Almanya Bundestag’ın, Avropa Parlamentosunun, Avropa Birliğinin, Uluslararası Krizisler Önleme Grubun (Crises Group), Britan Konseyin, Uluslararası Kızılhaç Teşkilatın, Amerika Uluslararası İşbirliği Ajanslığın, Türk İşbirliği ve Kalkınma ajanslığın heyetlerinen körüşmeleri ve müzakereleri olup keçti. Bir hafta önce Milli Meclis ofisinde Avropa Bırlığinın Bölgeler Komitesinin heyeti ve o Komitenin başkanı Lük van der Brande körüşmelerimiz oldu Keçken ikki yıl devamında birkaç devletlerin rehberlerinen ve uluslararası teşkilatların başkanlarınen, bu sırada Türkiye Başbakanı Recep T.Erdoğan, Türkiye Cumhurreisı Abdullah Gül, Türkiye Büyük Milli Meclisi Başkanı Köksal Toptan, NATO genel sekreteri Yaap de Hoop Sheffer, Romanya parlamento başkanın muavini İon Oltyanu, üç kere Avropa Güvensizlik ve İşbirlik Konseyin Milli azınlıklar işleri boyunya Baş Komisarı Knut Vellebok, Büyükbritanya’nın Avropa işleri boyunca bakanı Kerolayn Flint, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliev, KKTC başbakanı Dervış Eroğlu ve cumhuriyetin parlamento başkanı Hasan Bozer ile körüşmelerimiz olup keçti. Milli Meclis’in ofisinde veya Kiev’de birçok memleketlerin Ukrayna’daki diplomatik missionların rehberlerinen, bu sırada Amerika, Türkiye, Büyükbritanya, Fransa, Slovakia, Japonya, İşveçre, Denmark, Almanya, Polonya, Macaristan, Çek Cumhuriyeti, Azerbaycan, Avstriya, İşveç, Finlandiya, Litvanya, Hollanda büyükelçilerinen ayrı ayrı görüşmeler oldu. Çeşit devletlerin Büyükelçi muavinleri, attaşeler ve başsekreterleri seviyesinde, bir sıra devletlerin analitiklerinen, araştırmacılarınen görüşmelerimizin sayısı daha fazla oldu.Hep bu körüşmelerde, elbette, Qırım Tatar konusu, Kırım’da ve tüm Ukrayna’da siyasi ve milletlearası münasebetler durumu müzakere etildi ve bu meselelerde bizim düşüncelerimi ifade etmeye imkan oldu.5. Dayanışma hareketleriQırım Tatar Milli Hareketinin temel prensiplerine sadık olaraq halqımızı temsil eden quruluş, daima olduğu kibi, diğer insanların veya toplumların hakları zedelendiği zaman sessiz ve tarafsız qalmadı, bizim durumuzdan daha fazla zor vaziyette kalan insanlarğa yardım elini uzatmaya, hiç olmadıkta manevi destek vermeye çalıştı. Keçken müddet içerisinde Milli Meclis’imiz tarafından İsrail’in Filistin’de sivil insanların bombardımanına qarşı, 2008 sene ağustos ayında Rusya-Gürcistan arasında savaşı ve Rusya tarafında Gürcistan’ın topraqlarını işğaline qarşı, komunist Çin rejimin Uyğur kardeşlerimize yaptıqları cinayetlere qarşı beyanetler qabül edildi. Ayrıca Uyğurlara destek olaraq bu sene Milli Meclis tsrsfından Çin devletin Kiev’deki büyükelçiliği qarşısında protesto eylemlreri keçirildi. Keçken sene Temmuz ayında Ukrayna’nın batı bölgelerinde su basqını, doğal afetler olduğu münasebet Milli Meclisimiz halqımıza mğracaat etip zarar körgen insanlara yardım kampanyasını başladı. Bundan birqaç hafta sonra ise o bölgeden kelgen birçok çocukları qabğl ettik. Çocuklar Bahçesaray’da hem rahatlandılar ve hem de Qırım Tatar aqranlarınen dostluq münasebetler qurdular.6. Huquqi meseleler Qırım Tatar halqının huquqi problemlerin çözümü yolunda, maallesef, ciddi gelişmeler daha olmadı. Bildiğiniz kibi, 2004 senesi Haziran ayında Ukrayna parlamentosu tarafından qabül etilgen, ama eski cumhurbaşkanı L.Kuçma’nın ‘veto’su sebebinden yürürlükke kirmeğen qanun yerine başbaqanlıq tarafından Ukrayna parlamentosuna ayni adnı taşıyan, ama münderecesi bambaşqa olğan qanun projesi teklif etilgen edi. Bu proje hep Qırım Tatarları tarafından hiç bizim menfaatlarımızğa uyğun olmağan, sadece deklaratif ve boş bir vesiqa olaraq değerlendirilgen edi. Biz başbaqana müracaat ettik ve kendi projesini geri çekmesini istedik. Öyle yapılmış olsaydı, o zaman biz parlamentoya kendi projemizi vermeye imkan olacaqtı. Çünki qaıdelerge köre bir proje parlamentoda baqılmazdan önce, ayni adnı taşığan proje qabül etilmez. Ama başbaqanlıqtan biz kendi mektubumuze cevap almadıq.Bu sene 8 Nisanda parlamentonun İnsan haqları, milli azunlıqlar ve milletlerarası ilişkiler Komitesi tarafından bu qanunu projesini müzakere etmek için bir ‘yuvarlaq masa’ toplantısı teşkil etilgen edi. Toplantıda aman aman hep Sovyet zamanında sürgünlükke uğratılğan milli azınlıqların temsilcileri, uluslararası teşkilatların temsilcileri de var edi. İştiraqçıların büyük çoğunluğu bu başbaqanlıq tarafından hazırlanmış olğan qanun projesi zaif olduğu, sürgünlükke uğratılan toplumların çözümüne hiç faydası olmıyacağı fikrine keldiler. Bu toplantı neticesinde parlamentonun İnsan haqları ve milletlerarası ilişkiler Komitesinin reisi O.Zarubinski de başbaqana mektup yazdı ve bu mektupte başbaqanlığın projesini geri çekilmesini ve L.Kuçma tarafından ‘vetolanğan’ projeyi yeniden baqılmasını teklif etti. Yine başbaqanlıqtan bir cevap kelmedi. Bu sene 13 Mayısta başbaqanlığın qanun projesi Ukrayna parlamentosunun İnsan haqları ve milletlerarası ilişkiler Komitesinde baqıldı. Komite azaların çoğunluğun oylarınen de, bu proje uyğun olmadığı ve onun etrafında çalışmalar devam etilmesi lazimolduğu qararı aldı. Bu qarara baqmadan proje parlamento sessiyasına çıqarıldığı taqdirde Komitenin qararını seslendirmek için qonuşmacı olarak Komite tarafından Qırım Tatar Milli Meclis reisi tayin etildi. Qanun projesi birqaç kere sessiyanın kün tertibine kirsetildi, ama bu künge qadar daha baqılmadı. Bu sene 3 Temmuzda bu qanun projesi Ukrayna cumhurbaşqanı V.Yuşçenko ile Milli Meclis azaların Akmescit’te olup keçken körüşmede de müzakere etilgen edi. Ve orada bir anlaşmaya keldik – biz kendi projemizi Cumhurbaşqanın sekreterliğine yollayacağız ve oların ekspertleri onu baqıp çıqtıqtan sonra proje Cumhurbaşqanı adından parlamentoya baqılması için verilecek. Bu körüşmeden birqaç kün sonra biz projemizi Cumhurbaşqanın Kırım’daki temsilcisi L.Junko’ya teslim ettik. Ve nihayet, bu qanun projesi yarım ay once, 10 Qasım’da Kiev’de Milli Meclis reisinin başbaqan Yulia Timoşenko’nen körüşüv esnasında da müzakere etildi ve bir qararğa kelindi: başbaqan kendi projesini parlamentodan geri alacaq ve Milli Meclis tarafından teklif etilgen proje parlamentoda qabül etilmesi için kerekli adımlar yapacaq.Bu körüşmede ayni zaman toponimika meselesi, yani Kırım yarımadasının şehşrlerşn, köy-qasabaların tarihi eski adlar geri verilme meelesi de müzakere etildi. Tekrar ona bu meseleni çözümünde birinci adım olaraq başbaqanlık tarafından ve Milli Meclis iştirağınen bir komisyon qurulmasını teklif etildi. Bu teklif Timişenko tarafında qabül etildi ve vadeler verildi. Qırım Tatarların Ukrayna’da statüsü qonuda qanunun qabül etilmesi tamamile Ukrayna devletinin milli-etnik siyaseninin kontsepsiyasının kabül etilme perspekivinen bağlıdır, çünki bu konseptsiyada Ukrayana Anayasasının 11-ci maddesine köre hangi Ukrayna’da yaşiyan milletler kökenli halqlar ve hangileri milli azınlıqlar sırasına kireceği kösterilmesi kerek. Derjkomnats tarafından hazırlanan böyle bir konsepsiya projesi ikki ay önce bizim İnsan haqları ve milletlearası ilişkiler komitetide baqıldı ve qabül etilmedi, çünki o projede çoqtançoq ersiklikler var edi, ama en önemlisi bu projede ‘Kökenli halqlar’ kelimesi bile yoqtur.7. Sosyal problemlerSürgünlükke uğratılan halkların sosyal problemleri çözülmesi programına devlet bütçesinden yeterli qadar para ayrılmadığı sebebinden bu yıl bu meselede epeyce yavaşlanma oldu demek mümkündür. Bunun birkaç sebebi var. İlkönce, bu sene dünya krisi ve kriz Ukrayna’ya da büyük tesiri olduğu sebebinden devlet bütçesinde sürgünlükke uğratılan toplumların öz vatanlarında yerleşmesi programında kösterilgen raqamdan ikki kere az para ayrıldı. Programa köre 2009 yılı 108 milyon grivna ayrılacaktı, ama yalnız 53 milyon ayrıldı. Hem bu 53 milyonu da bütçeye kirsetilmesi için çoq ğayret sarfetmek zorunda qaldık, çünki 2009 yılın bütçe projesinde bu programa yalnız 3,5 milyon grivna kösterşlgen edi. Bu künge qadar qabül etilgen 2009 yılın bütçende kösterilgen 53 milyon paralardan, artıq yılın sonuna keldiğimize rağmen, yalnız yüzde 76-sını alıp olduq.Qırım otonom Cumhuriyetin bütçesinde ise bu programa 2009 senesi 10,5 milyon grivna ayrılacaqtı, ama pratik olarak bu künge yalnız bunu yüzde 60-nı alıp olduk.Birkaç önce deputatlarğa dağıtılğan 2010 yılın bütçe projesinde de sürgünlükten vatanlarına qaytıp kelgen insanların sosyal ihtiyaclarına yine yalnız 3,5 milyon grivna kösterile. Devlet proramına köre ise 124 milyon grivna ayrıkması kerek. Eğer keçken 3 yıl devamında devlet programında kösterilgen miktardan ne qadari pratik olarak verilmediğini de hesaba alsak, bu raqama daha 103 milyon koşulup 2010 yılın bütçesinde 227 milyon kösterilmesi kerek edi. Bu mesele Ukrayna parlamentosunun İnsan haqları, milli azınlıqlar ve milletlerarası komitesinde baqıldı ve oy çoğunluğunen bizim haqlı talebimiz desteklendi. Parlamentonu ‘Bizim Ukrayna – Halq müdafaası’ (Наша Украина – Народная самооборона) fraktsiyası da bütçe Komitetine yazdığı teklifinde sürgünlükke uğratılan halqların ihtiyaclarına 2010 senesi devlet bütçesinden 227 milyon grivna ayrılmasını talap etti. Ama finans krizi neticesinde Ukrayna’nın şimdiki ekonomik durumu hesaba alınırsa, elbette, bu taleplere köre bütçeye o kadar para kirsetileceğine büyük umit yoq. Ama hiç olmadıkta devlet programında 2010 yılına kösterigen raqam bütçeye kirsetilme ihtimalı daha realistiktir. 10 Kasımda, yani 25 kün evvel Ukrayna başbakanı Yulia Timoşenko Mili Meclis reisinen körüşme esnasında da, 2010 yılın bütçesinde sürgünlükke uğratılan toplumların ihtiyaclarına ayrılacaq para devlet programında kösterilgen raqamdan az olmıyacağına söz verdi. Ukrayna Cumhurreisi V.Yuşçenko da bu sene 3 temmuzda Milli Meclis’nen körüştüğü zaman, eğer 2010 yılın bütçesinde sürgünlükke uğratılan halqların ihtiyaclarına devlet programında kösterilgen raqamdan az para kösterildiği taqdirde böyle bütçeyi imzalamayacağına söz vergen edi.Sürgünlükke uğratılan toplumların ihtiyaclarına devlet bütçesinden ayrılan maliyet nasıl ve nereye masraf etileceği haqqında elbette sadece devlet strukturları – Kiev’deki Derjkomnatsmigratsıı ve Qırımdaki Reskomnats qarar verebilirler. Bizim milli yönetim quruluşlarımızın vazifesi ise, bu paraların doğru işletilmesini kontrol etmek ve insanlarımızın ihtiyaclarına ve milli menfaatlarımıza dköre olarnı daha effektif şekilde qullanılması hususta kendi tekliflerini vermektir. Elbet ihtiyaclar ve problemler ğayet çok ama, ama bununla beraber öyle problemler var ki, olar çözülmediği taqdirde milletimiz yer yüzünden yoq olma tehlikesi meydana çıkacaq. Bu problem arasında birinci sırada elbette çoq palıya kelecek bizim ana tilimizde milli maarif sistemimizi yeniden qurmaq meselesidir. .Onun için hep bşlge meclislerimize büyük ricamız, sizin bülgenizde nasıldır sosyal tesisler qurulması ne qadar zarur olsa bile, birinciden milletin keleceğini düşünmek kerek, çünki bizim evlatlarımız kendi milli kimliklerini qaybetip ruslaşıp ketecek olsalar bizim çoq yıllar devam etken milli davamızın değeri ve manası qalmayacaq. 8. Topraq meselesiQırım Tatarların topraq problemleri daima Milli Meclisin diqqatında olmasına rağmen bu meselede keçken 2 yıl içerisinde büyük ve müspet gelişmeler olmadı demek mümkündür. ‘Samozahvatlarda’ olan soydaşlarımızın protesto eylemleri de müspet neticeler ketirmedi ve ketirmesi de mümkün değildi, çunki bu eylemler ne yerli meclislerimiznen ne de Milli Meclisimiznen anlaşıp keçirilmedi. Bunlarımn başında turğan 2007 senesi meydana kelgen ‘Avdet’ teşkilatının rehberleri esas olaraq topraqnen bağlı gerçek meselelernen değil de daha ziyade kendilerini Qırım Tatarları arasında nasıldır bir siyasi quvvet olduqlarını göstermek için uğraştılar.Olarin birçoq destruktif hareketleri halqımızın ve Milli hareketimizin prestijine zarar ketirdi. Birkaç kere bizler Kırım Otonom cumhuriyetinin rehberlerinen topraq meselesinen bağlı nasıldır qararlar hususta anlaşmalar yapamız, bunlar ise bu anlaşmalar yerine ketirilmemesi için davranışlar yapalar. Bunun da esas sebebi şu ki, anlaşmala olarnen değil de, Milli Meclis’nen veya Qırım parlamentosundaki bizim deputatlarımıznen yapıldı. Ayni zaman ‘samostroylarda’ olğan vatandaşlarımız arasında Milli Meclis’imizi ve yerli meclislerimizi lekeleyen iftiralar dağıtıldı. ‘Samozahvatlar’da bazı kimseler işğal ettikleri topraqları diğer insanlara satıp kendileri yeniden başqa topraq işğal ettikleri hususta Qırım ve Ukrayna’nın basınında yayınlanan malümatlar da halqımızın topraq meselesinin çözülmesine önemli zarar ketirdi. Elbet, bu kibi çirkinlikleri yapan insanların sayısı çoq değildi, ama gazeteler kendi oquyucularını böyle örnekleri Qırım Tatarlarına topraq ayırma meselesinde hiçbir adaletsizlik yok, oların hep ‘samozahvatları’ ve topraqnen bağlı hep hareketleri adalet için değil de, sadece para qazanmaq için yapılmaqtadır, diyen fikrine ketirmek için ustalıqla qullandılar.Bu sene Mayıs ayında başlanıp 3 ay qadar devam etken Kiev’de başbakanlıq yanında numayışler de bir önemli neticeler ketirmedi. Daha doğrusu, faydadan daha ziyade milli davamızğa zarak ketirdi demek mümkün, çünki başbakanlığın yanında tasırdılar çıqarmaqla beraber oların tarafından basına bir sürü temelsiz, gülünç ve avantüristik siyasi açıqlamalar da yapıldı. Topraq ayırma meseleleri doğru çözülmezse büyük ve qanlı savaş çıqacaqmış, olar Ukrayna’ya Avropa Birliğine giriş yollarını qapatacaqlarmış ve saire. Çoq insanlar da vaziyeti inceliklerini bilmeyip, bu kibi cahil açıqlamaları sanki tüm Qırım Tatarların fikri kibi zannettiler. Onun için ne qadar tez bizim ‘samostroylarda’ki soydaşlarımız aralarındaki tariqatçılardan ve maceracılardan temizlenirseler, o qadar tez oların topraq meseleleri çözülebilir. Ama, nasıl da olsa, insanlarımızın topraq sorunlarını çözmek için bazı adımlar yapıldı. Birçoq müracaatlarımızdan sonra, nihayet, Ukrayna başbaqanlığı tarafından keçken sene Kasım ayında bir devlet komisyonu quruldu ve bu komisyon Qırım Otonom Cumhuriyeti tarafında başbakan muavini A.Abdullayev başlığında qurulğan topraq kimisyonu ile beraber soydaşlarımız zapt etken topraqlarnı resmileştirmek için kerekli çalışmalar yaptı. Oların tarafından 1500 gektar qadar topraqnı bizim vatandaşlarımıza verilmesi haqqinda 19 prokollar çıkarıldı ve bunların 1035 gektar için 15 protokolı kerekli maqamlar tarafından imzalandı, ama 4 protokol daha bazı maqamlar tarafından imzalanmadı. Hep malzemeler kerekli qararlar alınması için Ukrayna başbaqanlığına yollanıldı.Topraq meselesi bu sene 10 Qasımda, yani 25 kün evvel, Ukrayna başbaqanı Yulia Timoşenko’nun Mili Meclis reisinen olup keçken körüşme esnasında da muzakere etildi. Ona bu meselede bizim tekliflerimiz yazılı olarak teslim etildi ve başbaqan da kerekli tedbirler alacağı haqqında söz verdi. Böylelikle, başbaqanğa teslim ettiğimiz tekliflere köre kerekli hareketler yapılırsa 56 ‘samostroylarda’ yerleşken 14 bine yaqın soydaşlarımız topraq sahibi olacaq ve kendilerine ev qurmaya başlayacaqlar. O zaman topraq meselesi etrafında kerginlik, ümit eteriz ki, belli derecede yumuşayacaqtır. 9. İstıqrarsızlıq yaratan faktörler Sonki iki yıl devamında Qırım Tatarların arasında rahatsızlıq ve neticede yarımadada kerginkik yaratan olaylar arasında şunları qaydetmek isteim: Aqmescit şeher yönetimin Qırım Tatarlarına merkez cami qurmaq için hiç sebepsiz topraq ayırmaya red etmesi, bu sene Şubat ayında Aqmescit rayonunda vatandaşımız Mustafa Hairov’un evine sebepsiz saldırısı, neticede onun saqat qalması ve onun oğluna, ayni zaman milli kahramanımız Musa Mamutun tornuna sağlığına büyük zarar verilmesi, militsiyanın Aqmescit Yeni Mahallesinde bizim soydaşlarımız qurduğu evlerini ve camilerini yıqmaq için yaptığı davranışları, keçken yılın Şubat ayında Seytler qasabasında müslüman mezarlığında 300 yaqın mezarların parlanılması, 2008 yılın Ağustos ayında başlanan Rus-Gürcistan savaşı ve bu savaşta bizim Qırım’ımızda yerleşen Rus Qaradeniz filosunun gemilerinin iştiraq etmesi, ayni şu künlerde kendilerine ‘Milli Fırqa’ adını veren bir grup Qırım Tatarların Rusya cumhurbaşqanın adına yazdığı provokasyon müracaatı, Qırım’da çeşit diniy tariqatçıların aktifleşmesi ve saire. Toplam olaraq keçken iki yıl arasında Qırım Tatarlarına qarşı ondan ziyade vandalizm saldırıları yapıldı. Bu sırada Milli Meclisimizin binasına üç saldırı, bir saldırı Yalta bölge meclisimize qarşı, Qarasupazar ve Büyük Onlar qasabalarımızdaki camilerimize qarşı saldırılar, Krasnogvardeyskoye qasabasındaki sürgünlük anıtı abidesine qarşı saldırı, iki mezarlıqlarımızda yüzlerve mezar taşlarının parlanması. Birqaç kere Qırım Tatarlar teşkilatların ofislerin veya devlet binaların duvarlarında, mezarlıqlarımızda Qırım Tatarları haqaret etken Rus tilinde yazılar peydah oldu. Elbette bu kibi olaylar milletlerarası münasebetlerin havasını iyileşmesine sepep olmadı. Hem de bu cinayetleri yapan hiç kimse organlar tarafından yaqalanmadı ve cezalandırılmadı. Ama memnuniyetle şunu qaydetmek isteim ki, Qırım Tatarların arasından hiç kimse cevap olaraq bu pislilerin seviyesine düşüp diğer milletlere ve diğer din mensuplarına qaşı bu kibi hareketler yapmadı. Qırım Tatar halqının prestijine önemli zarar ketirgen olaylar arasında bir kendilerine namussuzcasına bizim bölşevikler tarafından qurşuna dizilgen tarihi partimiz ‘Milli Fırqa’ adını alğan grubun Rusya cumhurbaşqanına ‘bizleri Ukrayna’nın jenosit politikasından qurtarın’ diye yazdığı müracaat oldu. Eğer bu mektup tam Rus-Gürcistan savaşı ve Ruslar sanki orada yaşiyan Osetin ve Abhazların qurtarmaq bahanesiyle Gürcistan’ın topraqlarını işğal ettiği zamanında yazıldığını hesaba alsaq, bu mektup elbette ayni zaman Rus tanklarını bizim topraqlarımızğa da davet etmesi manasındaydı. Rus basını bu mektup büyük memnuniyetle qarşıladı ve ‘nihayet Qırım Tatarların arasında sağlam quvvetler peydah oldu’ manasında değerlemeler yaptı. Ama bu ‘partide’ yalnız 10-15 civarında kimseler var olduğu ve bu kimselerin demagojisini Qırım Tatarların yüzde biri bile desteklemediği husuta elbette Rus mediasında laf olmadı. Bu provokatörların davranışlarına qarşı, elbet, bizim birçoq cemaat teşkilatlarımızın temsilcileri operatif şekilde basın toplantısı keçirdiler ve kerçekleri ortaya qoydular. Bir zaman sonra bu grubun rehberi basında kendisini bir vatanperver olduğunu köstermek için, Rusya cumhurbaşqanına yolladığı mektup halqımızğa ne qadar fayda ketirdiği hususta söylemeye başladı. Onun saçmalıqlarına köre, böylelikle bunlar Qırım Tatar qonusunu geniş topluma bildirmişler ve kendi partilerini tanıtmışlar. Anlaşıla ki, bunların esas istekleri nasıl şekil de olsa da ‘şohret’ qazanmaq, kendileri tanıtmaqtır, ama bu kibi ‘şohretin’ ve ‘tanıtmanın’ neticesinde olara qarşı halqımızın tarafından yalnız nefret olacağı olarnı çoq rahatsızlamay. Eğer bunlar kendileri Rus vatandaşlarıı olupta diğer memleketin askerlerini Rusya toprağına davet emiş olsaydılar, bu ‘şohretseven’ kimselerin hali ne olabileceği tahmin etmek çoq qolaydır. Rus tilinde yayınlanan basında keçken zaman içerisinde milletlerarası kerginlik yaratan, daima olduğu kibi yalnız halqımızı temsil etken Milli Meclisimize değil de tüm halqımıza qarşı propaganda devam etti.Bunların arasında yalnız sonki iki yıl devamında değil de, tüm Sovyetler Birliği dağıldıktan sonraki zaman içerisinde en pis ve yalan dolu maqaleler olaraq N.Astahova’nın «Принесенные ветром» (yani, ‘Rüzgarnen getirenler’) ve A.Mogilöv’un «В Крыму зреет конфликт по косовскому сценарию» (yani, ‘Qırım’da ihtilaf Kosovo senaryosuna köre gelişmektedir’) adlı maqaleleri qaydetmek mümkün. Bunların ikkisi de keçken sene Qırım’ın en büyük tirajlı «Крымская правда» gazetesinde yayınlanğan edi. Bu maqalelerin ikincisin muellifi general A.Mogilöv, bildiğiniz kibi, 2007 senesi Kasım ayında Qırım Tatarların közlerini qorqutmaq maqsadı ile Qırım militsiyasının başqanı olaraq Ay-Petri olaylarında 47 silahsız vatandaşlarımıza qarşı binden fazla ‘Berkut’ birliğin askerlerini ve onlarca zırhlı araçlar yollayıp, silahsız insanlara qarşı ateş açtırıp birçok soydaşlarımızı yaralayan kimsedir. Onun bu maqalesinden yalnız birqaç satırlar ketirmek isteyim: ‘Qırım Tatarların bügübkü tarihinde mashara sayfalar vardır – bu da oların Büyük Anayurt Savaşı zamanında ihanetlikleridir..’ 1944 yılın sürgünü haqqında ise Mogilev şunları yaza: ‘Savaş devam ettiği zaman devletin rehberleri bunlara qarşı daha çoq doğru ve humanistik şekilde davrandı. Qırım – devlet sınırında olğan ve stratejik baqımdan önemli bir topraqtır ve böyle yerde düşmanı askerlerimizin ardında bıraqmak elbette büyük ihtiyatsızlıq ve aqılsızlıq olacaqtı... Bu hareketin humanistik tarafı şu ki, birinciden, savaş bittikten sonra devletin önünde bunlara qarşı gönüllü olaraq insanlarımıznı, partizanları, düşmana qarşı yeraltı davranışlar yapqan insanlarımızı öldürdükleri halqımızın intiqam almaq isteklerini durdurmaq problemi çıqacaqtı...’ ve saire. Ukrayna’nın bir internet-sıtesinde bu A.Mogilöv’un maqalesine cevap olaraq ‘Qırım militsiyasının başqanı sıradan bir faşist olup çıqtı’ adlı bir maqale yayınlağandı. Hep huquq devletlerinde bu kibi faşistlere qarşı dava açılır ve olar cezalarını alırlar, ama bizde ise, maallesef, böyle faşistler serbestçe facialı neticelerge ketirebilecek milletlerarası tartışmaları alevlendireler ve bundan da ğayrı devletin çoq önemli maqamlarında başqanlıq yapmaqtadırlar. Söz sırası, bu Mogilöv, militsiyadan qovulduqtan sonra şimdi bir cumhurbaşqanlıqqa adayın Qırım’daki seçim kampanyasının başqanıdır. Sonki yıllar devamında vatandaşlarımızın arasında çoq rahatsızlıq yaratan olaylardan daha birisi, Qırım’da çeşit dini tariqatçıların davranışlarıdır. Bu tariqatçılar yalnız kendilerini ‘doğru müslüman’ olaraq sayarlar, hep diğerleri ise ‘gavurlar’ sırasındadır. Bunların hareketleri halqımızın parçalanmasına, milli menfaatlarımızğa büyük zarar ketirdiği, İslam dinimizin Qırım’da ve tüm Ukrayna’da diğer insanların önünde ihtibarını ve qıymetini düşürdükleri, qorantaların bile dağılmasına sebep olduğu herkeze malüm, ama bu qonuda, bunların düşmanca davrandırışlarını önlemek ve durumu normal vaziyetke ketirmek için sistematik tedbirler daha alınmadı. Hep bu problemler hususta bu Qurultay toplantısında müftümüzün ayrı qonuşması olacaq. Bu meseleyi müzakeresi neticesinde bizler hem yerli meclislerimiz, hem diniy teşkilatlarımız ve hem de müftülük tarafından neler yapılması faydalı olacağı hususta uyğun qararlar olmamız kerek olacaqtır. Men ise yalnız şu tariqatçılasrnen ilgili bir ay önce olup keçken vakialar hususta birkaç söz soylemek isteyim. Malüm olduğu kibi, Ekim ayın sonunda ‘Takfir val-Hicra’ tarikatçıların barınaqlarında organlar taraftan araştırmalar yapıldı ve oların birkaçı yakaladı. Olara karşı suçlamal, Qırım Tatar Milli Meclisi’nin rehberlerini öldürme teşebbüsü oldu. Bu olaylar mediada büyük yer aldı. Yalnız bizim sekreterlikte bu konuda artık bine yakın internet makalelerin kopyaları toplanıldı. Elbet, bu tarikatçılar Meclis’ni ve müftülüğümüzü, yumuşak kelimeler qullanacaq olsa, pek sevmedikleri ve zamam zaman kendi toplantılarında bunları yoq etmek kerek şekilde yaptıqkları qonuşmalar hususta bizim malümatımız vardı, ama buna çoq ehemiyet vermedik. ‘Takfir val-Hicra’ tariqatı ile ilgili malümatları ve oların pilanları hususta haberi ilkönce SBU (gizli servis) hadimlerinden ve sonra Ukrayna Dış İşler baqanı Yuri Lutsenko’dan aldıq. Bu olaylar tam cumhurbaşqanı seçim kampanyası başlandığı sebebinden, hukümete muhalif olğan siyasi quvvetler derhal basında bunu İç İşler bakanına qarşı propagandalarını başladılar. Basında yazdıqlarına köre, bunun temelinde yalnız seçim için uyğulanan marifettir, İç İşler baqanı bunu yalnız Qırım Tatarlarının sempatisini qazanmaq ve oların oylarını cumhurbaşqanı adayı olğan başbaqana verilmesini sağlamaq için uydurma bir marifettir ve saire. Gazeteciler, elbette, menden de bu hususta düşüncelerimi ve yorumlamalarımı istediler. Men olara, bunun ardında Rus gizli servislerin parmaqları olma ihtimalı da hesaba almaq kere olduğu ve bizim sersemler ise kendi aqılsızluqlarından veya hayınlıqkarından dolayı oların elinde bir qoqla gibi olabilirler, şekilde cevap verdim. Bunu söylediğim sebebi de şu idi. Bu olaylardan iki ay evvel, malüm olduğu kibi, iki Rus diplomatı Ukraynaya qarşı hareketler yaptıqları sebebinden qovulğan ediler. O diplomatlardan birisi Ukraynas’daki Rus elçiliğin sekreteri V.Lısenko’ya qarşı ise, Ukraynanın iç ve dış istihbaratlarıdan alınğan malümatlarğa esaslanıp, Qırım Tatar Milli Meclis’inin rehberlerini ortadan qaldırıp oların yerine Rus taraftarı olğan kimseleri ketirmek için hareket yaptığı kibi suçlamar vardı. Basında yayınlanğan diğer bir haberde, Londra’da yaşağan iş adamı B.Berezovski’nin malümatına köre, ‘GRU’ adlanan Rus askeri istihbaratın planlarına köre Qırım Tatar Milli Mecklisin rehberleri yoq etilecek ve bu cinayetni gerçekleştirmek için oların hizmetinde olğan barkaç Çeçenlerni qullanacaqlarmış. Sonra hep olup geçenleri Qırım Tatarların öz aralarında olup keçken ‘hesaplaşma’ olaraq köstereceklermiş. Hem Rusya Düş İşleri Baqanlığı ve hem de ‘GRU’ gizli servisi bunu, elbette, yalan ve Rusya’ya qarşı bir provokasyondur, diye açıqlşamalar yaptılar. Diğer bir cevapnı aslında olardan hiç kimse beklemedi. Ama bu münasebet, nasıl 2004 senesi Qatar devletinde Çeçen Cumhuriyetinin eski cumhurbaşqanı ve onun 13 yaşındaki oğlançığı öldürülgenini hatırlatmaq isteyim. Olar öldürüldüğünden ertesi künü Qatar’da üç Rusya’nın ‘GRU’ gizli servisinin hadimleri yaqalanğan ediler ve oların birisi ayni zaman Rus elçiliğin sekreteri seviyesinde idi. Buna qarşılıq Rusya Dış İşleri baqanlığı derhal protesto yaptı, yaqalanan Ruslarnı serbest bıraqılmalarını istedi. Kendi açıqlamasında ise, Rusya istihbaratı bu kibi işlernen ta 50 yildasn beri, yani Stalin öldüğünden beri, hiç uğraşmadığını anlattı. Ayni zaman basında Z.Yandarbiyev’in öldürülmesinen bağlı bırkaç versionlar yayınlanğan edi. Bir versiona köre, bu cinayetin ardında Çeçen teyplerin hesatlaşmalarımış, diğer versiona köre Çeçen militanları arasında para dağıtım meselesinde anlaşmamazlıqmış ve saire. Ama soruşturma esnasında yaqalanğan Rus gizli servis hadimleri kösterilgen deliller basqısında tamamile suçlarını itiraf etmeye, yani üstlerine almaya mecbur oldular ve bu cinayetni nasın planlaştırdıklarını ve kerçekleştirdiklerini kendi ağızlarınen hikaye ettiler. Yakın aylar içerisinde ise Rusya’da ‘GRU.Gizli servisler Ansiklopedisi’ adlı bir kitap çıqtı. Bu kitapta GRU hadimleri elbette nasıldır kahraman, becerikli ve vatanperver insanlar olaraq kösterile, ama ayni zaman oların bazı başarısızlıqları hususta da birkaç sözler var ve bu sırada nasın hatalar yaptıqları sebebinden Yandarbiyev’ni öldüren GRU hadimleri yaqalandıqları anlatıla. Onun için, Qırım’da olup keçken olayda da diğer memleketin parmaği olma ihtimalını tamamile hesapqa almamaq, men bellesem, çoq doğru olmayacaqtır.Bu münasebet ile şunu söylemek isteyim. Eğer ne zaman da olsa Milli Meclis’in liderlerinden birisi öldürülse, burada şahsiyet meselesi olmayacaqtır. Bunun temelinde mutlaqa bazı siyasi maqsatlarğa ulaşmak için Qırım’da veya tüm Ukrayna’da qarğaşa ve çatışma çıqarma provokasyonu olacaqtır. Ve böyle vaziyette, provokatörler kendi niyetlerini gerçekleştirip olmaması için bizler daima kendi temel prensiplerimize sadıq olup qalmamız kerektir, yani cinayete qarşı cinayet yapmamaq, hiç zaman zor qullanmamaq prensibidir. 10. Cumhurbaşkanı seçimleri 42 kün sonra olup keçecek cumhurbaşkanı seçimleri qonusunda burada ayrı bir qonuşma olacaq, onun için men bu mevzuda yalnız birqaç malümatlar vermek isteim. 25 Ekimde keçirdiğimiz Milli Meclis toplantısında Qurultay geçirme hususta ve onun kün tertibi taslağını tasdıqlamaqla beraber biz cumhurbaşqanı seçimini etrafında Qurultay müzakerelerine hazırlıq olaraq bir analitik grup seçtik. O grubun vazifesi hep adaylar hususta Qurultay delegeleri için qısa malümatlar hazırlamaqtı. Bu malümatlarda esas diqqat oların Qırım ve Qırım Tatarların problemleri hususta baqışları haqqında bilgiler vermekti (yani oların bu hususta davranışları, basında yaptığı açıqlamaları ve saire). Bundan da ğayrı biz bu toplantıda cumhurbaşkanı adaylarına sorular hazırladıq ve olara yollanılacaq mektubumuzun metinini qabül ettik. Sorular oların hem Qırım Tatar meselesinin çeşit aspektlerinen (bu sırada, Qırım Tatarların 1944 senesinin sürgününü jenosid cinayeti olaraq değerlenmesi, Qırım Tatarlarını Ukrayna’nın tamır halqı olaraq tanınması, halqımızın Otonom Cumhuriyetin yünetim sisteminde yeterli derecede temsil edilmei, Qırım’ın tarihi toponimisi geri verilmesi, Qırım’ın dışarısında qalğan soydaşlarımızın öz vatanlarına ketirilmesi), hem de tüm Ukrayna’nın problemlerinen bağlı, bu sırada Ukrayna’nın NATO azası olma perspektivi, Rusya’nın Qaradeniz filosu Qırım toprağında olması hususta oların fikirleri ve saire. 18 resmen qayıt olan adaylardan bu mektuplerim 9 uyğun kördüğümüz adaylarğa yollanıldı.Bunlar: A.Gritsenko, Yuri Kostenko, Vladimir Litvin, Sergey Tigipko, Yulia Timoşenko, Oleg Tyagnibok, Viktor Yuşçenko, Vıktor Yanıkoviç ve Arseniy Yatsenük.Bu künge qadar bunların hiç birinden daha cevap kelmedi. Adları geçen şu adaylar arasında çoq hürmet ettiğim birisi ise bana dedi ki: ‘Mektubünüzde öyle sorular var ki, zannedersem, hiçbir aday size bu sorulara resmen cevap vermez. Böyle qonularda başqa şekilde anlaşmaq kerek..’Elbette, bu çoq anlaşılğan pozisyondur, çünki Ukrayna ve ayrıca Kırım’ın cemiyetinde siyasi baqımdan o qadar derin ayrılıq var ki, eğer adayın birçoq meselelerde cevapları bizleri memnun etecek olsa, diğerlerini mutlaqa qızdıracaq ve aday bizi oylarımızı qazandıqla beraber umumen daha çoq oy qaybetecek. Onun için adaylar birçoq meselelerde pozisyonlarını yuvarlaq kelimelerle ifade etmek zorundalar.Böylelikle, hangi adaynı kelecek seçimde destekletecemiz hususta Qurultay oların bizi sorularımıza cevaplarını almadan qaraq vermek durumdadır. Aldığımız malümatlara köre, adaylardan birisi Y.Timoşenko bizim mektubumuzu alır almaz yardımcısına cevapları hazırlamaq için talimat vermiş, ama ondan da daha cevap yoq. 10 kün evvel ise bana başbaqanlıqtan telefon açıp, Yulia Timoşenko da Qurultayınızğa kelip bir qonuşma yapması kerek mi, diye sordular ve onun adına bir davet yollamamızı istediler. Davetni yolladıq, ama onu burada körmeyim..Ancak Kurultay oturumunun başlamasından yaklaşık yarım saat önce biz, burada okunan Yuliya Timoşenko’nun selamlama konuşmasını içeren mektubunun yanısıra Timoşenko’dan Kırım Tatar Milli Meclisi Başkanı adına gönderilen ve belli sebeplerden dolayı diplomatik ve dolaylı şekilde olsa da bizim Ukrayna Cumhurbaşkanı adaylarına sorduğumuz sorulara cevaplar içeren mektup aldık. Söz konusu mektup, önümüzdeki saatlerde Kırım Tatar Milli Meclisi Sekreterliği tarafından çoğaltılacak ve Kurultay delegelerine dağıtılacaktır. Bu mektup, delegelere yapılacak Ukrayna Cumhurbaşkanı seçimleri ile ilgili tutumunu belirleme konusunda yardım edecek diye düşünüyorum.Milli Meclis toplantısında seçtiğimiz analitik grupun bir azası cumhurbaşqanı seçimleri hususta bana yazılı olaraq bir teklif yolladı, ve bu teklifke köre Qırım Tatarları hep adaylarğa qarşı oy vermeleri kere. Menim fikrimce, böyle teklif burada qabül etilmez, çünki bu Ukraynalılar ğaliba bizsiz de kendilerine bir cumhurbaşqanı seçebilecekler. Ama öyle olmaması kerek. Bu memleketin hep ciddi meselelerinde bizim iştirağımız olması lazim.Menım fikrimce bizler bu seçimlerde aktif iştiraq etmemiz kerek, ama birinci turda hep oylarımıznı mutlaqa tek bir namzetke verilmesi şart değil. Birinci turda insanlarımız bizlere belli derecede yakın olağan, bizim milli haqlarımıza qarşı hiçbir davranışlar veya mediyada açıqmalar yapmağan milli-demokratik quvvetlerinden herhangi istediği namzetke verebilirler. Ama ikinci turda, finişke ikki namzet çıqtığı zaman, elbette oların tek birisini desteklemek haqqında qarar alınması kerek olacaqtır.İkinci tur seçimleri haqqında qararnı almaq için yine bir künlük Qurultay toplamaq mümkün veya qarar alma vazifesini Milli Meclisimizge bıraqılırsa daha qolayca olabilirdi.Söz sırası, cumhurbaşqanı seçimlerinde bizim davranışlarımız haqqında Qurultayın qararı belki de bu şekilde olabileceğini men 25 kün evvel Y.Timoşenko’nen körüşmemizde de söylegen edim. Bunu o çoq normal qarşıladı ve ‘Sizin milli menfaatlarınız açısından belki de bu en aqıllı qarar olabilir’.- dedi.Öz seçim kampanyamızı biz son derece terbiyeli ve nezaketli şekilde keçirmek kerekmiz, hiçbir namzete qarşı nasıldır haqaretler veya kompromat arama kibi bir şey olmamalıdır, çünki her aday için oy verecek binlerce veya milyonlarca bizim dürüst Ukrayna vatandaşlarımız olacaqtır.11. Yeni Milli Meclis reisi seçimi.Ve, qonuşmama son olaraq, birqaç söz yeni Milli Meclis reisi seçimi qonusunda birqaç söz söylemek isteyim. Bu mesele sonki Qurultay toplantısının kün tertibindeydi, ama bu meselede qarar alma meselesi bazı sebeplerden dolayı kelecek Qurultay toplansına qadar qaldırılğandı, hem de aldığımız qarara köre o Qurultay 2008 senesi 1 Ekime qadar keçirilecekti. Qararımızda közterilgen zaman içerisinde Qurultay toplantısını biz birqaç sebeplerden dolayı keçirip olamadıq. Birinciden, çok zamanımız ve ğayretimiz Birinci Butündünya Qırım Tatar Kongresi keçilmesine sarfedildi. İkinciden ise, daima ortalıqta Ukrayna parlamentosunun dağıtma ve yeni parlamento seçimler perspektifi var edi. Böyle olduğu taqdirde, elbette, Qurultay toplantısı keçirmek şart olacaqtı. Lakin parlamento öyle de dağıtılmadı, ama şimdi cumhurbaşqanı seçimi hususta qarar almaq mecburundamız. Onun için 20 Kasımda keçirdiğimiz Milli Meclis toplantısında bu meseleni de, yani yeni Meclis reisini seçimi meselesini de Qurultayın kün tertibine kirsetilmesi haqqında qarar alındı. Bu sefer elbette ve mutlaqa yeni Meclis reisi seçilmesi kerek, çünki aksi taqdirde Qurultayımıza ve kendimiz tarafından alınğan qararlara sayğısızlıq yapmış kibi olacaqmız. Meclis reisi denişmesinen nasıldır qarmaşıklardan saqınmaya, menim fikrimce, hiç sebep yoqtur. Bir şeyden emin olunuz ki, men bazı Meclis’ten boşatılan veya yeni müddete seçilmeyen eski Meclis azaları kibi, Meclis’imizni lekelemeye, onun qusurlarını aramaya qalqınmayacağım, ona hiçbir şekilde mualefet olmayacağım. Tam tersine, yeni seçilen Meclis reisine men her daima yardımcı olmaya çalışacağım ve belki de Meclis reisinin denişmesi tüm halqımızım en yüksek milli quruluşumuzun etrafında daha ziyade birleşmesine vesile olacaqtır.Menim Qurultay’da sonki esabat qonuşmamı diqqatle dinlediğiniz için çoq sağ olunuz.QHA