Bugün, Türk havacılığının sembol ismi Nuri Demirağ'ın vefat yıl dönümü. Türkiye'de ilk uçak fabrikasını açan ve bu alanda tüm malvarlığını harcayarak büyük mücadeleler veren Nuri Demirağ, vefat yıldönümünde rahmetle anılıyor.
Türkiye Savunma Sanayi Bakanlığı, 13 Kasım 2023 tarihinde, Türkiye'de ilk uçak fabrikasının kuruluşu, ilk sigara kağıdı üretimi, ilk yerli paraşüt üretimi gibi tarihi ilklere imza atan Nuri Demirağ'nın vefatının 66. yılı dolayısıyla anma mesajı yayımladı.
"HAYATINI TÜRK HAVACILIĞINA ADAYAN NURİ DEMİRAĞ"
Bakanlık anma mesajında Demirağ'nın, “Mademki bir millet tayyaresiz yaşayamaz. O halde, bu yaşama vasıtasını başkalarının lütfundan beklememelidir" sözlerinini yer vererek, "Hayatını Türk havacılığına adayan Nuri Demirağ’ı vefatının 66. yılında rahmetle anıyoruz" ifadelerini kullandı.
NURİ DEMİRAĞ'IN HAYATI
Nuri Demirağ, 1886 yılında Sivas’ın o zamanlar kasaba olan Divriği ilçesinde doğdu. Küçük yaşta babasını kaybeden Demirağ, orta tahsilini Sivas’ta tamamladı. 17 yaşında Ziraat Bankası’nda memuriyete başladı. 1910 yılı 24 yaşında İstanbul Beyoğlu’nda varidat memuru oldu. Bu memuriyetinde Taksim Kışlası ile talimhanenin Fransızlara peşkeş çekilmesini önledi. Bu sıralarda Yüksek Ticaret Okulunda gece derslerine katılarak yükseköğrenimini yaptı. 1918 yılında işgalcilerin saygısız tavırlarından dolayı memuriyetten istifa etti.
BOĞAZ KÖPRÜSÜ PROJESİ
1926 yılında genç Cumhuriyet’in milli kaynaklarla demiryolu yapımı projesinde yer aldı ve en muhtaç olduğu zamanda Anadolu’ya demir yolu ağı döşedi. 1930’lu yıllarda vizyoner ve atılımcı kişiliği ile büyük projelere girişti. 1931’de, Asya’yı Avrupa’ya bağlayacak Boğaz Köprüsü projesini yaptı. Atatürk tarafından çok beğenilen proje hükumet tarafından reddedildi.
ATATÜRK, KENDİSİNE "DEMİRAĞ" SOYADINI VERDİ
1933’te Keban Barajı projesini ilk kez dile getirdi. Yabancıların çimento tekelini kırmak için çimento fabrikası kurmak istedi. Bu teşebbüsüne de izin çıkmadı. 1934’te başarılarından ötürü Atatürk, kendisine "Demirağ" soyadını verdi. Anadolu’yu demir ağlarla ören Nuri Demirağ, gözünü gökyüzüne çevirdi ve demir kuşlar için fabrika açma girişimlerinde bulundu. Demirağ, millî mücadele döneminde İstanbul'da sigara üretimi ve ticaretle uğraşırken bir yandan da Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin Maçka Şubesi'ni yönetti.
Demirağ, demi ryolu yapımı sürerken çeşitli büyük inşaat projelerine de başladı. Karabük Demir Çelik, İzmit Selüloz, Sivas Çimento ve Bursa Merinos tesislerini, Eceabat Havalimanı'nı, Haliç kenarında İstanbul Hal Binası'nı inşa etti. 1931 yılında İstanbul Boğazı'na köprü inşası projesini başlattı. Yurtdışından uzmanlar getirerek incelemeler yaptırdı; San Francisco'daki Golden Gate Köprüsü ile aynı sistemde bir köprü inşa etmeleri için Golden Gate'i inşa eden firmayla anlaştı. Tüm hazırlıkları bitmiş olan projeyi 1934'te cumhurbaşkanı Atatürk'e sundu. Cumhurbaşkanı tarafından beğenilse de proje hükümetten onay alamadı ve proje gerçekleşmedi. Bu, Nuri Demirağ'da çok büyük bir hayal kırıklığı yarattı.
SİYASÎ YAŞAMI
1945 yılında Türkiye'nin ilk muhalefet partisi olan Millî Kalkınma Partisini kurdu. Parti, 1946 ve 1950 seçimlerinde meclise giremedi. 1954 seçimlerinde Demokrat Parti'den adaylığını koydu, Sivas milletvekili oldu. Çölleşme, tarım ve hayvancılıkta gerileme, enerji, barajlar, köprüler, limanlar hakkında çalışmalar yaptı.
13 Kasım 1957'de İstanbul'da şeker hastalığı nedenle hayatını kaybetti. Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.