Kırım Vakfı tarafından düzenlenen Tarih ve Kültür Konferanslarının bu haftaki konuğu yazar Serra Menekay oldu. Menekay, “KUZEY IŞIKLARI – Kırım'dan Türk Dünyasına Yayılan Kadın Aydınlanması” konferansı kapsamında romanlarındaki kahramanları ve çalışma konuları arasında bulunan öncü kadınları anlattı.
Kırım Vakfı tarafından geleneksel olarak düzenlenen Tarih ve Kültür Konferanslarında bu hafta, yazar Serra Menekay’ın konuşmacı olarak yer aldığı “KUZEY IŞIKLARI – Kırım'dan Türk Dünyasına Yayılan Kadın Aydınlanması” konferansı düzenlendi. Program Tuvgan Til İnternet Sitesi Koordinatörü Oya Deniz Çongar Şahin'in açılış konuşması ile başladı.
ETKİNLİĞE YOĞUN KATILIM
Dr. Ahmed İhsan Kırımlı Sosyal Tesisi'ndeki Bekir Sıtkı Çobanzade Kütüphanesi'nde 2 Mart tarihinde saat 14.00'de gerçekleşen etkinliğe; Kırım Vakfı Başkanı Tuncer Kalkay, Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Başkanı Mükremin Şahin, Şefika Gaspıralı Kadın İnisiyatifi Başkanı Necla Kalkay, Tuvgan Til İnternet Sitesi Koordinatörü Oya Deniz Çongar Şahin, Vakfın ve Derneğin Yönetim Kurulu üyeleri ile çok sayıda Kırım Tatar diasporasından isim katıldı.
RUSYA'DAKİ İLK TÜRK KADIN HAREKETİ :TÜRK DÜNYASINDA YAŞANAN AYDINLANMANIN YANSIMASI
Yazar Serra Menekay, konuşmasına her şeyin temelini teşkil ettiğine işaret ettiği “Rusya’daki Türk Kadın Hareketi” konusu ile başladı. Menekay, “19. Yüzyılda başlıyor ve neticesi 1917 yılında Kırım Demokrasi Cumhuriyetinde Türk kadının ilk kez milletvekili seçme ve seçilme hakkı almasıyla sonuçlanıyor. Bu işin siyasi sonucu, buraya gelene kadar pek çok sonuçta var bu hareketin içinde. Rusya’daki ilk Türk kadın hareketi yalnızca bir kadın hareketi olarak değil aynı zamanda Türk Dünyasında yaşanan aydınlanmanın yansıması olarak görmek lazım” dedi.
ZÖHRE VE HANİFA HANIM'IN ÖNEMİ
İsmail Gaspıralı’nın eşi Zöhre Hanım ve Hasanbey Melikzade Zerdabi’nin eşi Hanifa Hanım’ın bu hareketin başlamasına etkisinin büyük olduğuna dikkat çeken yazar Serra Menekay, Hanifa Hanım hakkında da kısaca bilgi verdi. Menekay, “Hanifa Hanım, Zerdabi ile Bakü’de birlikte çalışıyor. Zeynelabidin Tagıyev’in açtığı ilk Müslüman kız okulunun müdüreliğini yapıyor. Bakü’deki Rus-Tatar okulunun müdüreliğini uzun süre yürütüyor. Ayrıca çocuklara kendi evinde eğitim veriyor. Ricat Cemiyetinin kadın bölümünde de uzun süre görev yapıyor” ifadelerine yer verdi.
Menekay, Hasanbey ve Hanifa Hanım'ın çabaları sonucunda kurulan Cemiyeti Hayriyeler ve "Ekinci" gazetesinin önemine işaret ederek "Ekinci gazetesi sadece iki yıl hayatta kalıyor ama o hayatta kaldığı süre boyunca sade, anlaşılır bir Türkçe ile Rusya'daki tüm Türk dünyasına erişmek üzere cemiyeti hayriyelerin artırılmasını amaçlıyor ve bunu sağlıyor. Modern eğitim kurumlarının açılmasını sağlıyor. Kız çocuklarının eğitimine teşvik ediyor. Maddi güçsüzlükler içinde duyarsız kalan halkında bilinçlenmesine katkı sunuyor" dedi.
Menekay konuşmasında Tercüman gazetesinin matbaasının açılması için Zöhre Hanım'ın mücevherlerini verdiğini söylerken "Tercüman gazetesi, Rusya'da sansürün en yoğun yaşandığı dönemde kesintisiz 35 yıl yayın hayatında kalmayı başarıyor. Tercüman gazetesinin koleksiyonuna baktığınızda Rusya'daki Türk kadın hareketine kamuoyu oluşturmaya yönelik ideal Türk kadın profilini tanımlayan ve bu profili güçlendirmeyi amaçlayan sayısız makaleye rastlamak mümkün. Türk kadın hareketini yayılmasını destekleyen bir yayın organı olarak çalışırken İsmail Gaspıralı'da bu hareketin temeline kız çocuklarının eğitimini özellikle oturtuyor" ifadelerine yer verdi.
TERCÜMAN'IN 10. YILI KUTLAMASINDA TÜRK KADIN HAREKETİNİN İLK TOHUMLARI ATILDI
Yazar Serra Menekay, 10 Nisan 1893 yılında gerçekleşen Tercüman gazetesinin 10. yıl kutlamasında kısa sürede filizlenecek olan "Türk Kadın Hareketinin" tohumlarının Zöhre Hanım sayesinde atıldığını ifade etti. Menekay sözlerine, "Öncü kadınlar, öncü liderler o toplantıda belirleniyor. Kişiler birbirleriyle tanışıyor, izlenilecek politikaları, ortak startejileri oluşturuyorlar. Şenlik maskesi altında gerçekleştirilen bu illegal kongre Rusya'daki Türk kadın hareketinin de başlangıcı olarak kabul edilebilir. Bu kadın hareketinin ilk lideri de Zöhre Hanım'dır" diyerek devam etti.
"ALEM-İ NİSVAN"
Menekay, "Şefika Hanım 1905 yılında Alem-i Nisvan'ı kuruyor. Yani Kadınlar Alemi isimli dergiyi çıkartmaya başlıyor. Alem-i Nisvan, dünyada yayımlanan ilk kadın dergilerinden birisi. İki seneye yakın yayın hayatında kalıyor bu dergi. 1907'de yeniden Çarlık baskıları artıyor. Matbaa birkaç kez basılıyor. Tercüman gazetesini kurtarmak için Alem-i Nisvan'ı kapatmak zorunda kalıyorlar" dedi.
Yazar Serra Menekay, konferansın sonunda katılımcıların konuya ilişkin sorularını cevaplandırdı. Kırım Vakfı Başkanı Tuncer Kalkay, Menekay'a plaket takdim etti. Kalkay sözlerine Serra Hanım'a teşekkür ederek başlamasının ardından "Tarih ve Kültür Konferanslarımız bu tarihi hatırlatmak için. Mart ayı kadınlarla ilgili bir ay, bizim içinde Alem-i Nisvan'ın mart ayında çıkması, Dünya Kadınlar Gününün olması sebebiyle dedik ki biraz formatımızı değiştirelim. Ama formatımızdan da uzaklaşmayalım derken onu ustası var, Serra Hanım bize yardımcı olur dediler. Hakikaten çok güzel bir aydınlanma oldu" dedi. Konferansın akabinde ise yazar Serra Menekay, kitaplarını katılımcılar için imzaladı.