Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Merkezi, bugün gerçekleştirdiği programla şehadetinin 106. yıl dönümünde Kırım Tatarlarının unutulmaz lideri Antlı Şehit Numan Çelebicihan'ı ve Kırım Tatar şehitleri dualarla andı.
Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Merkezi 23 Şubat 2024 tarihinde, "Çelebicihan'ı ve Kırım Tatar Şehitlerini Anma Programı" düzenledi. Ahmet İhsan Kırımlı Sosyal Tesisi Bekir Sıtkı Çobanzade Kütüphanesi'ndeki anma ve dua programı saat 19.00'da başladı.
???? Antlı Şehit Numan Çelebicihan ve Kırım Tatar şehitler Kırım Derneği Genel Merkezinde dualarla anıldı pic.twitter.com/vC3T7HJza5
— QHA - Kırım Haber Ajansı (@qha_kirimhaber) February 24, 2024Şehadetinin 106. yıldönümünde Kırım Tatarlarının unutulmaz lideri, Antlı Şehit, Ant Etkenmen Marşı'nın yazarı Numan Çelebicihan ve tüm Kırım Tatar şehitler dualarla anıldı.
Programa; Kırım Derneği Genel Başkanı Mükremin Şahin, Kırım Vakfı Başkanı Tuncer Kalkay, TURKSİD Ukrayna Başkanı İsmet Yüksel, Tuvgan Til İnternet Sitesi Koordinatörü Oya Deniz Çongar Şahin, Kırım Tatar Teşkilatları Platformu ve Kırım Gelişim Vakfı Başkanı Ümit Şilit, Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hakan Kırımlı, Filolog Dr. Nariye Seydamet, Kırım Derneği ve Kırım Vakfı Yönetim Kurulu üyeleri ve diasporadan isimler katıldı.
PROGRAM NUMAN ÇELEBİCİHAN'IN ANT ETKENMEN ŞİİRİYLE BAŞLADI
Program Oya Deniz Çongar Şahin'in, Antlı Şehit Numan Çelebicihan'ın kaleme aldığı Kırım Tatar Milli Marşı olarak kabul edilen Ant Etkenmen'in okumasıyla başladı. Ardından Doç. Dr. Hakan Kırımlı bir konuşma gerçekleştirdi. Kırımlı, son yüzyıl içinde 23 Şubat'ın en korkunç ve en lanetli tarihinden biri olduğunu vurgulayarak, şubat ayında hem Numan Çelebicihan'ın şehadeti hem işgalci Rusya'nın vatan Kırım'a baskını hem de 2022'de Ukrayna'ya yönelik olarak başlayan topyekûn saldırıların olduğunu kaydetti.
"ÇELEBİCİHAN VE ARKADAŞLARI BİZE ÇOK BÜYÜK BİR MİRAS BIRAKTI"
Kırımlı konuşmasında, "Tarihte bu ay içinde daha ne kadar korkunç vakaların olduğunu düşünmek bile istemiyorum. Ama bu saydıklarımı bile hiçbir zaman aklımızdan çıkarmamamız gerektiğini anlayabiliyoruz. Çelebicihan, kendini ve hayatını milleti için feda etti. Milleti için verebileceği en büyük şeyi verdi: O, canını feda etti. Bunun üzerine söylenecek başka söz yok. O ve arkadaşları bize çok büyük bir mikras bıraktı" dedi.
"KIRIM TATAR ŞEHİTLERİ AYNI KATİL TARAFINDAN ŞEHİT EDİLDİ"
Kırımlı unutulmaz lider Çelebicihan için şu ifadeleri kullandı:
"Çelebicihan vatanını sevmenin; başkalarına zulmetmenin, başkalarından nefret etmenin ve onları yok etmeye çalışmanın olmadığını gösterdi. Onun vatan sevgisi öz halkına, milletine değil, bütün insanlığa idi. Demokratlık, hürriyet severlik, başkalarının da haklarını tanımak; Numan Çelebicihan ve arkadaşlarından, ondan sonra gelen Kırım Tatar Milli Hareketine kalan çok büyük bir mirastır"
Kırım Tatar halkının yok edilmeye çalışıldığını vurgulayan Kırımlı, şehit olan Hasan Sabri Ayvaz, Cafer Seydamet, Yakup Kemal, Ahmet Özenbaşlı, Şefika Gaspıralı ve birçok Kırım Tatar aydınını sıralayarak, "Onlar da en az Çelebicihan kadar önemlidir. Hepsi de aynı katiller tarafından şehit edildi. Hepsi de başından tek bir kurşunla yok edildi. Bu isimleri hatırlamazsak haksızlık ederiz" dedi. Bu isimlerin herkese anlatılması gerektiğinin altını çizen Kırımlı, bütün şehitlere Allah'tan rahmet diledi.
Programın devamında, Kırım Tatar şair Hamdi Giraybay'ın, Numan Çelebicihan'ın yazdığı Ant Etkenmen'e ithaf ettiği ve Kırım Tatarı Rıza Yusuf'un seslendirdiği şiir katılımcılara dinletildi. Ardından programın sunuculuğunu üstlenen Oya Deniz Çongar Şahin, Sarı Türpan (Lale) şiirini okudu. Şahin, sarı lalenin Numan Çelebicihan'ı sembolize ettiğini kaydetti.
"MİLLET İÇİN ÖLMEYE DİYEN ÇELEBİCİHAN VE KENDİNİ ATEŞE VEREN MUSA MAHMUT GİBİ CİHADLARIMIZ VAR"
Ardından Kırım Tatar Teşkilatları Platformu ve Kırım Gelişim Vakfı Başkanı Ümit Şilit, Numan Çelebicihan'ın Sovyet baskısı yüzünden kendini ateşe veren Kırım Tatarı Musa Mahmut'un sıradan isimler olmadığına dikkat çekti. Kırım Tatar davasının dünyaya duyurulması gerektiğini ifade eden Şilit, "İsmail Bey Gaspıralı'nın, 'Dilde, fikirde, işte birlik' felsefesini o zamanların zor koşullarında Türk dünyasına anlatan, milletine hizmet eden, 'Millet için ölmege' diyip ölen Çelebicihan ve kendini ateşe veren Musa Mahmut gibi bir cihadımız var" dedi.
KIRIM TATARLARI ESKİŞEHİR'DE 18 MAYIS 2024'TE DÜNYAYA HAYKIRACAK
Şilit konuşmasında Kırım Tatar davasını tüm dünyaya duyurmak için Eskişehir'de 18 Mayıs 1944 Sürgün ve Soykırımı'nın yıl dönümünde geniş çaplı bir etkinlik düzenleyeceklerini duyurdu. Soykırımın unutulmaması gerektiğini dile getiren Şilit, "Bu sene 10 bin kişi davamızı anlatmamız, haykırmamız lazım. Kırım Tatarlarının var oluşunu anlatmamız lazım. O gün Türkiye'de var olan Kırım Tatarlarının günü olacak, davamıza sahip çıkacağız. O günün anlamıı yaşatalım" diyerek sözlerine son verdi.
NUMAN ÇELEBİCİHAN VE TÜM KIRIM TATAR ŞEHİTLER İÇİN KUR'AN-I KERİM TİLAVETİ YAPILDI
Konuşmaların ardından, Ömer Özel, Mehmet Alkan ve Ali Muradasilov, şehit lider Numan Çelebicihan ve Kırım Tatar şehitler için Yasin-i Şerif okudu. Kur'an-ı Kerim tilavetinden sonra Özel, dua etti. Katılımcılar, "Alla'm az evvel oquğanımız Yasin-i Şerfini ve ayeti kerimelerini; dinini, tilini, can ve namusınız qorçalamaq içün vatanlarını terk etmege mecbur olğan, zorlu köç yollarında yaki köçip yerleşken diyarlarda köz yumğan atalarımıznın ruhlarına bağoşladıq, sürgün qurbanlarının ruhlarına da bağışladıq, Rusiye'nin Ukrayna'nı işğaline qarşı tigilip küreşken ve bu küreşte şeit olğan qaraman Qırım Tatar askerlemiznin ve öz canlarını feda etken kerek Ukrain kerek diger halqlardan bütün qaramanlarının ruhlarına bağışladıq qabul eyle Alla'm" ifadelerinin yer aldığı duaya hep bir ağızdan "Amin" dedi.
Anma programı şehitlerin ruhu için kavrulan helvanın dağıtılmasıyla son buldu.
NUMAN ÇELEBİCİHAN'IN HAYATI
1885 senesi “Büyük Sunaq” köyünde doğan Numan Çelebicihan 1908-1916 seneleri arasında İstanbul’da ve St. Petersburg’da Hukuk ve Tıp eğitimi aldı. 1908 senesi Cafer Seydamet ile birlikte Türkiye’de oluşan inkılap hareketlerini yakından takip etti.
Kırım Tatar halkının sorunlarına çare bulmak ve çarlık idaresi altında ezilen halkının yaralarına derman olmak için büyük bir gayret ile çalıştı ve bu maksatla “Qırım Talebe Cemiyeti”ni kurdu. 1917 senesinde Kırım, Litvanya, Belarus ve Polonya Müftüsü oldu. Kırım Müslümanları İcra Komitesi'nin başkanı olarak seçildi.
Bu süre boyunca, daha öncesinde olduğu gibi Kırım Tatar halkının teşkilatlanması ve kendi geleceğini eline alabilmesi için çalışmalar yürüttü. Yine aynı sene içerisinde Aralık ayında Birinci Kırım Tatar Millî Kurultayının toplanmasında büyük bir rol üstlendi ve Kurultayın idare heyetinin başkanı olarak seçildi.
Kurultay’ın çalışmaları sonucunda “Kırım Tatar Halk Cumhuriyeti”nin kurulması için çalışmalar yürütülmesi kararı alındı ve kurulan hükûmetin başkanlığına Numan Çelebicihan seçildi. Kırım’ın Bolşevik kuvvetleri tarafından işgal edilmesi sonucunda Kurultay dağıtıldı ve Kırım Tatarlarının millî liderleri ya tutuklandı ya da Kırım’dan kaçmaya mecbur edildi. Tutuklanan Numan Çelebicihan 23 Şubat 1918 tarihinde Bolşevikler tarafından vahşice öldürüldü ve naaşı Karadeniz’e atıldı.