Uygur Türkünün Çin'e iade edilmemesi için Dışişleri Bakanlığına acil çağrı!

Ayyıldız Huri KAPTAN / QHA Ankara

Uygur Türkü Hamidullah Veli, umre ibadeti için 9 ay önce Suudi Arabistan'a gitti ve koronavirüs nedeniyle sınırlar kapatılınca orada mahsur kaldı. Doğu Türkistan İnsan Hakları İzleme Derneği, Uygur Türkü Hamidullah Veli'nin Çin'e iade edilme tehlikesiyle karşı karşıya olduğu belirtilerek, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığına acil yardım çağrısında bulundu.

Umre ibadetini gerçekleştirmek üzere Suudi Arabistan'a giden Uygur Türk'ü Hamidullah Veli, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını ve beraberinde alınan önlemler dolayısıyla 9 ay boyunca Suudi Arabistan'da mahsur kaldı. Vizesinin kalma süresi doksan gün olan Hamidullah Veli, 20 Kasım 2020 tarihinde Çin istihbarat çalışanlarının peşine düşmesiyle ve Çin'e iadesinin talep edilmesiyle Suudi Arabistan güvenlik güçleri tarafından gözaltına alındı.
Umreye gidip mahsur kalan Uygur Türkü Hamidullah Veli için Türkiye ve Suudi Arabistan makamlarına ısrarla çağrıda bulunan ETHR-Doğu Türkistan İnsan Hakları İzleme Derneği yetkilileri konuya ilişkin son gelişmeleri Kırım Haber Ajansına (QHA) anlattı.

UYGUR TÜRKÜ ÇİN'E İADE EDİLME TEHLİKESİYLE KARŞI KARŞIYA!

Suudi Arabistan güvenlik güçleri tarafından gözaltına alınan Hamidullah Veli'nin Çin’e iade edildiği takdirde, Çin Komünist Partisi (ÇKP) yönetiminin İslam karşıtı politikalarının bir yansıması olan ve hız kesmeden yaşanan cinayetler nedeniyle toplama kampına alınma ve öldürülme ihtimali olduğu biliniyor.

ETHR'DEN T.C. DIŞİŞLERİ BAKANLIĞINA ACİL ÇAĞRI!

Doğu Türkistan İnsan Hakları İzleme Derneği (ETHR-East Turkestan Human Rights Watch) tarafından söz konusu duruma ilişkin yapılan açıklamalar ile Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığına çağrı yapılarak Hamidullah Veli’nin Türkiye'ye tahliyesi için girişimde bulunulması talep edildi.

"ÇİN İSTİHBARATI UYGUR TÜRKÜNÜN PEŞİNDE"

Derneğin dünkü açıklamasında, "Suudi Arabistan’a umreye giden Uygur Türkü Hamidullah Veli, 20 Kasım 2020 tarihinde göz altına alınmıştır. Türkiye’de uzun dönem ikamet ile kalan Hamidullah Veli, koronavirüs nedeniyle yolların kapanmasıyla Suudi Arabistan’da 9 Aydır mahsur kalmıştır. Çin istihbaratı, Suudi Arabistan’da bulunan Hamidullah'ın peşine düştüğü ve kendisinin takibe alındığı belirtilmektedir. Hamidullah Veli'nin Çin’e iade edilme, iade edildiği takdirde toplama kampına alınma ve öldürülme riski vardır. Suudi makamlarının onu geldiği ülke olan Türkiye’ye göndermesini talep ediyoruz. Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığını da Hamidullah’ın tahliyesi için girişimde bulunmasını talep ediyoruz." denildi.

Doğu Türkistan İnsan Hakları İzleme Derneği Genel Sekreteri Nureddin İzbasar'ın Suudi Arabistan'da mahsur kalan Uygur İslam alimi Hamidullah Veli hakkında QHA'ya verdiği röportaj şöyle:

Uygur Türkü Hamidullah Veli kimdir?

Uygur Türkü Hamidullah Veli 4 yıldır yasal olarak Türkiye'de ikamet eden, Çin'in bilinen baskı ve zulümleri nedeniyle Türkiye Cumhuriyeti'ne vatandaşlık başvurusu yapan bir Doğu Türkistanlı Uygur Türkü (Resmi olarak Çin vatandaşı). Hamidullah Veli aynı zamanda geniş kitlelerce tanınan Uygur din alimi.

Uygur Türkü Hamidullah Veli'nin Türkiye'ye geliş nedeni nedir? Ne iş yapıyor?

Hamidullah Veli Doğu Türkistan'da iken iş adamıymış. Ancak 2016 yılından itibaren Çin yönetiminin baskıları ile kötüleşen durumlar nedeniyle diğer Uygurlar gibi Türkiye'ye gelmiş.

Umreye ne zaman gitti? Nasıl mahsur kaldı?

Hamidullah Veli 2019 yılının son aylarında umre ziyareti için vize almış. Suudi Arabistan'da kalabilmek için vizenin 90 günlük bir süresi oluyor. Yaklaşık olarak Şubat ayı gibi bir zamanda S. Arabistan'a gitmiş, koronavirüs nedeniyle sınırlar kapanmış ve orada mahsur kalmış. Geçen aylarda da S. Arabistan'daki Çin istihbaratına çalışan Çinlilerce Veli'den haberdar olan Çin, S. Arabistan'dan Veli'nin iadesini talep etmiş ve S. Arabistan polisi bulunduğu mahalleye gelerek aramaya başlamış.

Hamidullah Veli doğrudan size mi ulaştı?

S. Arabistan'da mahsur kalan Hamidullah Veli, orada uluslararası basına içinde bulunduğu durumu ve Çin'e iadesi halinde hayatının tehlikede olduğunu bildiren bir röportaj vermiş. Nur Muhammet Ruzi adında bir arkadaşının yanında kalan Veli, arkadaşıyla birlikte 20 Kasım'ı 21 Kasım'a bağlayan gece tutuklanmış. Suudi güvenlik güçlerince tutuklanan Uygurlar hakkında tutukluluğundan itibaren aileleri haber alamıyor. Ailelerinden aldığımız talep üzerine biz de iletişime geçmeye çalıştık, ancak henüz ulaşamadık. Biz sesimizi duyurabilmek için dün konuya ilişkin Arapça bir video da yayımladık.

Suudi Arabistan makamlarıyla iletişim kurabildiniz mi?

Biz çağrılarımızı resmi sosyal medya hesaplarımızdan da yaptık. Bugün Doğu Türkistan Basın Medya Derneğinde yaptığımız programda da resmi kanallarımız üzerinden de aynı şekilde çağrımızı yayımlayarak yer verdik.
Biz, hafta sonu olması nedeniyle iletişime geçemedik, ancak yarın sabah Suudi Arabistan İstanbul Başkonsolosluğuna gidip dilekçe vereceğiz.

Hamidullah Veli 9 ay zarfında mahsur kaldığı süreci nasıl idame ettirmiş olabilir?

Orada başka Doğu Türkistanlı Uygurlar da var. Orada, Mekke civarında yaşadığını biliyoruz. Son birkaç ayını da maddi olarak ailesinden destek alarak geçirdiğini tahmin ediyoruz.

"UYGURLARIN KESİNLİKLE ÇİN'E BİR DAHA İADE EDİLMEMESİNİ İSTİYORUZ!"

Biz Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığının da girişimde bulunması için defalarca çağrıda bulunduk. Sizin aracılığınızla da bu çağrımızı yinelemek istiyoruz. Suudi Arabistan yetkililerinin onu ve arkadaşını serbest bırakmasını, geldiği ülke olan; Türkiye'ye göndermesini talep ediyoruz. Aynı şekilde arkadaşı Nur Muhammet Ruzi'nin de Çin'e iade edilmemesini, iadeleri halinde hayatlarının tehlikeye gireceğini bir kez daha vurgulamak istiyoruz. Çünkü daha önce birkaç kez S. Arabistan yetkilileri umreye giden Uygurları yakalayarak Çin'e iade etti ve hepsi hayatını kaybetti. Biz bu yüzden bu konuda çok endişeliyiz. Durum son derece ciddi, aynı şeylerin yaşanmaması için bu çağrılarımızı yineliyoruz.