Türkistan müziğine gönül veren bir Kırım Tatarı Akdeniz Erbaş

Türkiye'de dombıra ve Türk gırtlak müziğiyle icra ettiği eserler ile tanınan Akdeniz Erbaş, Kırım'dan göç ederek Türkiye'ye gelen bir aileye mensup. Erbaş'ın 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'ndan sonra (93 Harbi) Kırım'dan göç eden ataları, Samsun üzerinden Türkiye'ye geldi. Konya'nın Sarayönü ilçesi Killikuyu (Konar) köyüne yerleştirilen aile sonrasında Eskişehir'e taşındı. Kırım Haber Ajansı, eski Türk müziğine gönül veren Erbaş ile Türkistan-Sibirya müziğini, Türk dilinin müzik ile olan ilişkisini konuştu.

Lisans eğitimini Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları bölümünde tamamlayan Erbaş, kendisini Türkoloji alanında geliştirmeyi planlıyor. Ayrıca, dombıra ve eski Türk çalgıları ile icra ettiği eserleri ile müzisyen kimliği ile de Türkiye'de adından söz ettiriyor.

KIRIM TATARI TÜRKİSTAN MÜZİĞİ SANATÇISI AKDENİZ ERBAŞ

Kırım Tatar kökenli Akdeniz Erbaş, 1994 yılında Eskişehir'de doğdu. 2013-2016 yılları arasında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Japon Dili ve Edebiyatı bölümünde lisans eğitimine başladı. 2016 senesinde yatay geçiş ile Hacı Bayram Veli Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları bölümü lisans programına devam etti. 2019-2020 eğitim öğretim yılında bu okuldan mezun oldu. Güney Sibirya Türklerinin ve Moğolların gırtlak müziğini icra ettiği Youtube kanalındaki eserleri ile Türkiye ve dünyada geniş bir dinleyici kitlesi yakaladı. 2014-2019 yılları arasında Başkent, Hacettepe, Ankara, Gazi, Osmangazi, Anadolu, Pamukkale, Ankara Hacı Bayram Veli, ODTÜ, TOBB gibi üniversitelerde konserler verdi. 2017 senesinde Güney Kore'deki Altay Festivalinde konser verdi. 2018 senesinde TRT AVAZ'ın çektiği Eski Topraklar belgeselinin 6. bölümüne katılarak müzik icra etti.

Akdeniz Erbaş, TRT Avaz'da yayımlanan Eski Topraklar programında:
https://www.youtube.com/watch?v=qSchgQzawTs

GİTARINI SATIP DOMBIRA ALAN GENÇ MÜZİSYEN

Erbaş, 2019 yılında Türkiye kamuoyunda "gitarını satıp dombıra alan" Kırım Tatar genç olarak tanınmaya başladı. O dönemde, dombıra ile seslendirdiği eski Türk müziği eserleri ile ulusal medyada da adından söz ettirdi. Aynı yıl, TRT Türkü'de Türker Eroğlu'nun programında Türk Küyü programına konuk oldu. Sosyal medya platformunda dikkat çeken müzisyenleri konuk eden Müzikolog Emre Yücelen'in programında "Gırtlak Müziği (Tuva) İle İlgili Herşey: Altın Eğitim Serisi #1 / Akdeniz Erbaş" müzisyen kimliği ve Gırtlak müziği icralarını gerçekleştirdi.

Emre Yücelen ile olan yayının linki: https://www.youtube.com/watch?v=1yVV5cTwqwY

Akdeniz Erbaş, yine Youtube'da tarihçi Ceren Sungur’un kanalı olan "Tarih Obası" ve müzisyen Emre Dayıoğlu'nun "Müzikli Sohbetler (13) Akdeniz Erbaş" programına da konuk oldu.

Eski Türk müziğine dair eserlerini yayımladığı Youtube sayfasında geniş bir izleyici kitlesine sahip olan Akdeniz Erbaş, Kırım Tatar, Nogay, Kazak ve Altay-Sibirya müziklerine dair parçaları kendi üslubuyla seslendiriyor.

Akdeniz Erbaş'ın eserlerini yayınladığı Youtube kanalı:
https://www.youtube.com/channel/UCM2AzSzDQ-o5A-KeCVPoJnw

AKDENİZ ERBAŞ, KIRIM SAATİ'NE KONUK OLDU

Kırım Tatar kökenli Akdeniz Erbaş, Kırım Haber Ajansının hazırlayıp sunduğu Kırım Saati programına konuk oldu. Erbaş, program kapsamında eski Türk müziğini "Türkistan-Sibirya müziği" olarak adlandırırken, dünyada "throat singing" olarak tanınan gırtlak müziğinin de kökenlerinin o coğrafyada olduğunu vurguladı. Erbaş, eski Türk müziğine gönül vermesinin nedenini de gençlik yıllarında dinlediği rock ve metal müzik zevkiyle bağlantılı olduğunu vurguladı. Türkistan müziğine yoğunlaşmasının ardından bu müziğin çok eski destancılık geleneğine ait olduğunu keşfettiğini ifade etti.

TÜRK MÜZİĞİ VE DESTANCILIK GELENEĞİ

Türk müziği ve destancılık geleneğinin kökenleri hakkında açıklamalarda bulunan Erbaş, "Eğer destancılık geleneğinden bahsedeceksek Güney Sibirya'dan başlatmak gerekir. Benim dikkat çekmek istediğim nokta, bu müziğin orada yaşayan Türklerin ve Moğolların müziği olduğudur. Batı'da her ne kadar Moğol müziği olarak bilinse de oradaki vokal tekniklerinin Türklerin ozanlık geleneğiyle bağlantılı olduğunu ve isimlerinin dahi Türkçe olduğunu söylemek gerekiyor. Sığıt, Kargıra ve Hömey şeklinde üç çeşidi var." ifadelerini kullandı.

Akdeniz Erbaş'ın konuk olduğu Kırım Saati programı:

https://www.youtube.com/watch?v=W6ZVHVzKBIQ&t=4s TÜRKİSTAN'DAN ANADOLU'YA TAŞINAN MÜZİK VE HİS

Türkistan müziği sanatçısı Erbaş, bu ağıt usullerinin müzikal anlamda Anadolu'ya ulaşmadığını ancak gelenek ve düşünce olarak Türkistan'dan Anadolu'ya yaşamaya devam ettiğini kaydetti.

Anadolu Türk ozanlık geleneğinin nadide eserlerinden "bozlak" isimli türünün dahi ismen hala Kazakistan'da yaşadığını ifade eden Erbaş, yayın kapsamında, dombıranın yanında ağız kopuzu ve çopoçor isimli Türkistan-Sibirya müzik geleneği çalgılarını da seslendirdi. Akdeniz Erbaş, yayında Kırım Tatarlarının sürgünden Ak topraklar olarak ifade ettikleri Türkiye'ye gelme süreçlerini ve vatan hasretlerini ortaya koyan "Bostorgay" isimli Kırım Tatar ezgisini seslendirdi.

İSMAİL BEY GASPIRALI'NIN ORTAK DİL ÇABALARI VE DOĞU-BATI TÜRKÇESİ

Akdeniz Erbaş, bir Türkolog olarak Türkçe'nin doğuşu ve Türk dilinin müzik ile olan ilişkisini değerlendirdi. Erbaş konuya ilişkin, "Sovyetler Birliğinin kuruluşuna kadar 19. yüzyıl başlarında Batı ve Doğu Türklüğünün dil bakımından çok da farklı bir yapıda değildi. Ancak, Sovyetlerin kurulmasının ardından farklı farklı ağızların yazı dili haline getirildiğini görüyoruz. Bu Batı ve Doğu Türklüğü arasındaki anlaşılabilirliğe ciddi darbeler vurdu. Özellikle, Kırım Tatar halkının milli düşünce adamlarından İsmail Bey Gaspıralı'nın Tercüman gazetesi bu birliği sağlamak için oluşturulmuştu. Tüm Türkistan coğrafyasına hitap ediyordu. Benim Kırım'dan gelen ailem de örneğin Tatarcanın çöl şivesiyle konuşur. Bu ağız, daha çok Türkistan bölgesinde yaşayan Türklerin yani Kazakların Kırgızların konuştuğu dile daha yakındır. Ancak, aşağıya Kuzey Karadeniz'e, Bahçesaray bölgesine geldiğiniz de daha çok Anadolu Türkçesiyle benzerlik gösterir" değerlendirmesinde bulundu.

https://qha.com.tr/multimedya/akdeniz-erbas-kirim-saati-nin-konugu-oluyor/234503/