TİKA Ukrayna Program Koordinatörü Cüneyt Esmer: Kırım Tatarlarına yönelik insani yardım projelerini hayata geçirmek istiyoruz

Kırım Haber Ajansı Türkiye İrtibat Bürosu Müdürü Esma Kasar, TİKA Ukrayna Program Koordinatörü Cüneyt Esmer ile Ukrayna’da 6 aydır devam eden savaşın son gelişmeleri ve bu çerçevede TİKA’nın çalışmaları hakkında röportaj yaptı. Kırım Haber Ajansı mikrofonlarına değerlendirmelerde bulunan Ukrayna Program Koordinatörü Cüneyt Esmer, TİKA'nın faaliyetleri hakkında kapsamlı bilgiler verdi. Cüneyt Esmer, Rusya'nın işgal girişimi ve saldırılarına maruz kalan Ukrayna'nın yeniden imarında TİKA'nın aktif çalışma yürüteceğini vurguladı.

Kırım Haber Ajansı (QHA) Türkiye İrtibat Bürosu Müdürü Esma Kasar, Ukrayna’daki temaslarını sürdürüyor. Kasar, ziyareti çerçevesinde 29 Temmuz 2022’de Türk İşbirliği Koordinasyon Ajansı Başkanlığının (TİKA) Ukrayna Ofisini ziyaret etti. TİKA Ukrayna Program Koordinatörü Cüneyt Esmer ile bir araya gelen Kasar, TİKA’nın Ukrayna’daki savaşta yaptığı çalışmalar, Ukrayna-Rusya savaşına dair son gelişmeler ve Türkiye’nin rolü hakkında röportaj yaptı.

https://youtu.be/lHN2P9-5Ju8 TİKA Ukrayna Program Koordinatörü Cüneyt Esmer: Kırım Tatarlarına yönelik insani yardım projelerini hayata geçirmek istiyoruz

Cüneyt Esmer'in QHA'ya verdiği röportajın tamamı şöyle:

Rusya'nın savaş başlattığı 24 Şubat günü sizin için nasıl başladı? Neler hissettiniz, neler düşündünüz?

24 Şubat'ta tüm ekibimizle birlikte buradaydık. Hem elçiliğimizden hem de uluslararası medyadan takip ettiğimiz böyle bir işgal girişiminin olabileceğine açıkçası pek inanmadık. Ya da en azından Donbas bölgesinde yoğunlaşacağını düşündük. Ancak maalesef Rusya, 24 Şubat'ta ilk olarak Kıyiv'i bombaladığında işin ciddiyetini anladık ve gerçeği gördük. Mecburen ofisimizi kapatıp elçiliğimize geçmek zorunda kaldık. Büyük bir üzüntü duymakla beraber faaliyetlerimize ara verdik.

2014'te Rusya'nın Kırım'ı işgal etmesiyle birlikte Kırım'da olan ofisinizi Ukrayna'nın başkenti Kıyiv'e taşımak durumunda kaldınız. Şimdi de Ukrayna'daki savaştan dolayı faaliyetlerinizde ne gibi değişimler oldu?

Savaş başlayınca tüm tedarik zincirleri kapandı. 2022 yılında 20'nin üzerinde projeyi hayata geçirmeyi planlıyorduk. Çalışma imkanı bulamayınca bir süre faaliyetlerimize ara verdik. Ben Ankara'ya geçtim, personellerimiz ise güvenli bölgelere geçti. Belirli bir süre sonra Kıyiv Büyükelçiliğinin bizi yönlendirmesi sonucunda tekrar buraya geldik. Ankara merkezden onay almamızla birlikte Temmuz ayı itibarıyla çalışmalarımıza yeniden başladık.

"KÖYLERDE BÜYÜK BİR YIKIM VAR..."

Sizce Putin'i (Rusya Devlet Başkanı) ne durdurabilir? Ve bu bağlamda yaptırımlar ne kadar etkili?

Ne ABD ne NATO ancak Ruslar durdurabilir. Yaptırımlar etkili ama başka bir güç var. Petrol, doğal gaz ve tabii tahıl...

Rusya başlattığı geniş çaplı işgal girişiminde yoğun olarak Kıyiv Oblastı'na (vilayet) saldırı düzenledi. Çatışmaların yoğun olarak yaşandığı o dönemde, Kıyiv Oblastında savaş suçlarının işlendiği kentleri ziyarette bulundunuz. Buça, İrpin, Gostomel, Borodyanka gibi kentlerde durumlar nasıl? O bölgeye yönelik bir çalışmanız var mı?

Rusya, savaşın ilk zamanları saldırılarını Kıyiv ve çevresinde gösteriyordu. Ben de Kıyiv Oblastı dediğimiz bölgede bulunan İrpin, Gostomel, Buça, Borodyanka’ya gittim. Köylerde büyük bir yıkım var. İnsanlar da çaresiz durumda. Ekonomik, sağlık, eğitim her alanda büyük sıkıntılar var. Rus güçleri, sağlık ve bilişim malzemelerini çalmış. Biz de kısa vadede oraya yönelik tadilat ve destek çalışmaları yapıyoruz.   

Ukraynalı öğrencilerin size eğitimle ilgili sunduğu projeler hakkında bilgi verir misiniz?

Kırım Tatarı ve Ukraynalı gençler, üniversiteye girerken yaşadıkları sıkıntılar dolayısıyla bizden destek istediler. Hatta Türkiye’ye staj yapabilme durumu için proje geliştirmemiz için teklifte bulundular. Biz her türlü desteği vermeye hazırız, işbirliğine hazır olduğumuzu da belirttik. Somut projeler bekliyoruz, ondan sonra birkaç proje yürütmeyi çok istiyoruz.

"SAVAŞ ÖYLE VEYA BÖYLE BİTECEK VE YENİDEN FAALİYETLERİMİZE BAŞLAYACAĞIZ"

TİKA kültürel mirasların restorasyonuna çok önem veriyor. Bu tür projeleriniz şu anda mevcut mu?

Tabii ki. Şu anda bizim 3 tane proje için hazırlık çalışmalarımız var. Vinnıtsa'da Osmanlı mezarlığı var. Onun tadilat çalışmalarını yapmayı planlıyoruz. Bir de Odesa bölgesindeki Akkerman Kalesi'nde Osmanlı askerlerini kıyafetlerine yönelik bir müze çalışması ve kalenin duvarlarında çöküntü var, oranın tadilatıyla ilgili çalışmalar planlıyoruz. Ayrıca benim de çok önem verdiğim İsmail (İzmail) diye bir cami var. Ne yazık ki caminin içinde Osmanlı-Rus savaşını temsil eden bir diyagram var. Diyagramın taşınması konusunu ele aldık. Hepimizin bildiği gibi Ukrayna bölgesinde Osmanlı yapılarına sıklıkla rastlıyoruz. Biz de bu restorasyonlara yönelik çalışmalar yapmayı planlıyorduk. Ancak maalesef, savaştan dolayı buna biraz ara verdik. Ama nasılsa bu savaş öyle ya da böyle bitecek ve biz yeniden çalışmalara başlayacağız.

“TÜRKİYE, HARKİV’İN YENİDEN İMARI İÇİN ÇALIŞMA BAŞLATABİLİR”

Ukrayna ekonomisini kalkındırmak için görüşmeler yapılıyor. TİKA'nın buna yönelik çalışmaları/görüşmeleri var mı?

Biz, TİKA olarak bu tür görüşmeler yapmıyoruz. TİKA bildiğiniz gibi ülkemizin yumuşak gücü. Bu daha çok üst düzeylerde yerine getirilecek olan çalışmalar. Türkiye Cumhuriyeti ve Dışişleri Bakanlığının aracılığıyla yapılabilecek çalışmalar. Ancak, duyduğumuza göre Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın’ın dediğine göre, Harkiv’in yeniden imarı için Türkiye çalışma başlatabilir. Ama henüz süreç netleşmedi.

Yeni projelerinizden bahseder misiniz?

Kaska Anaokulunun tadilatını yapmayı planlıyoruz. Çünkü o bölgede tek anaokulu. Bazı insani yardımlarımız da mevcut. Kırım Tatar Varlık Fonuyla da çalışıyoruz. Kırım Tatarlarına yönelik Gostomel’de de insani yardım yapmayı amaçlıyoruz.  

Ukrayna halkına morallerini yüksek tutmalarını söyleyebilirim. Umudumuzu hiçbir zaman kaybetmeyelim. Çünkü umudumuzu kaybettiğimiz zaman her şey kaybolur. Ukrayna halkında da umut var. Ukrayna'nın eski günlerine geri döneceğine inanmalarını istiyoruz. Mutlaka başarıyla sonuçlanacağına da inanıyoruz.

TİKA Ukrayna Program Koordinatörü Cüneyt Esmer

Kırım Tatar Milli Meclisi (KTMM) Başkanı Refat Çubarov ile sıkı bir iş birliği içindesiniz, doğru mu?

KTMM Başkanı Refat Çubarov sağ olsun bizi çok güzel yönlendiriyor. Onunla sahaya da çıkıyoruz. Biz de işbirliğine hazırız. Kendilerine çok teşekkür ediyorum.

Odesa'da yaşayan Gagavuz Türklerine yönelik çalışmalarınız var mı?

Savaştan en çok etkilenen bölgelerden birinde yaşadıkları için Gagavuz Türklerine ulaşmakta güçlük çektik. Yiyecek ve gıda konusunda zorluk çekmiyorlar, çünkü kendileri üretiyor. Başka konularda ihtiyaç duydukları yardımları sağlıyoruz. Onlarla iletişim halindeyiz.

“TAHIL YÜKLÜ GEMİLER HAFTAYA YOLA ÇIKACAK”

Ukrayna limanlarındaki kalan tahılları, Türkiye'nin rolü, Rusya'nın yaptıkları tüm bunları nasıl değerlendiriyorsunuz?

Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın bu yönde büyük gayretleri oldu. Bu koridor sayesinde tüm dünyanın ihtiyaç duyduğu tahıl sevkiyatı Türkiye aracılığıyla sağlanmış olacak. Bu sağlanamasaydı özellikle Orta Doğu ve Afrika’da büyük sorunlar çıkacaktı. Bu yüzden gurur duyuyoruz ki Türkiye bunu başardı. Bu bağlamda tahıl yüklü gemiler haftaya yola çıkacak.

Fenerbahçe ve Dinamo Kıyiv futbol karşılaşmasındaki "Putin" tezahüratları hakkında ne düşünüyorsunuz?

Yaşanan olay çok üzücü ve tasvip ettiğimiz bir şey değil. Daha önce Fenerbahçe maçında gelirini Ukrayna’ya bağışlamıştı bu da değerlendirilmesi gereken bir durum. Olmaması gereken bir şeydi, biz de çok üzgünüz.

Türkiye'nin Ukrayna'ya destek vermek için başka ülkelerin yardım kampanyalarına katkıda bulunarak Bayraktar hibe ediyor. Bu konuda neler düşünüyorsunuz?

Bu çok büyük bir etki getirdi. Öyle ki 100 milyon dolarlık maddi destekte bulunan diğer ülkelerin önüne geçti. Ukrayna halkının gönlünü kazandı. Biz de Baykar Teknoloji’nin jestinden dolayı çok teşekkür ederiz. Sahada çalışan bizlere de çok büyük bir güç sağlıyor. Gurur duyuyoruz.

Kırım Tatar sığınmacılara yönelik çalışmalarınız var mı?

İşgal öncesinde hem Kırım Tatar Milli Meclisi ve Kırım Tatar Milli Varlık Fonuyla hem de sivil toplum kuruluşlarıyla güçlü bir ilişkimiz vardı. Bu projelerimiz devam ediyor. Bildiğiniz üzere TİKA 1997'de ilk ofisini Akmescit'te açtı. Dolayısıyla önceliğimiz Kırım Tatarlarına yönelik eğitim, sağlık, tarım her türlü projeler. Fakat savaştan sonra kopukluk olmakla birlikte insani yardımlara başlayacağız. Kırım Tatar Milli Meclisi ile Kırım Tatar Milli Varlık Fonu'nun getireceği fikirlerle projelerimize devam edeceğiz.

Bu zor durumda Ukrayna halkına ne söylemek istersiniz?

Ukrayna halkına morallerini yüksek tutmalarını söyleyebilirim. Umudumuzu hiçbir zaman kaybetmeyelim. Çünkü umudumuzu kaybettiğimiz zaman her şey kaybolur. Ukrayna halkında da bu umut var. Ukrayna'nın eski günlerine geri döneceğine inanmalarını istiyoruz. Mutlaka başarıyla sonuçlanacağına da inanıyoruz.