Azerbaycanlı Ekonomistten, Millî Meclise Türk Lirası için destek çağrısı

Ayyıldız Huri KAPTAN / QHA Ankara

Türkiye ve Azerbaycan dayanışması bir kez daha kendini gösterdi. Türkiye’nin Karabağ’daki çatışmalarda Azerbaycan’a açık desteğinin ardından Azerbaycan halkı "Türk malı alın" çağrısı ve kampanyaları ile harekete geçmişti. Şimdi de Azerbaycan Cumhuriyeti Millî Meclisi'nde bütçe görüşmelerinin yürütüldüğü süreçte parlamentodan, değer kaybeden Türk Lirasının istikrarını desteklemek için öneriler ve tedbirler gündeme geldi.

Karabağ'da işgal altında bulunan topraklarını kurtarmayı sürdüren Azerbaycan, diğer yandan Millî Meclisi'nde yıl sonuna kadar sürecek olan bütçe görüşmelerine başladı. Karabağ savunması dolayısıyla Azerbaycan için daha öncekilerden farklı ve zor bir bütçe planlaması kaydediliyor. Son günlerde Azerbaycan halkı hem sosyal medyadan "Türk malı alın" çağırısı yapıyor hem de hükumetten Türk mallarına uygulanan gümrük vergilerinin daha da düşürülmesi, hatta kaldırılmasını talep ediyor. Azerbaycan Parlamentosunda ikili ekonomik ilişkilere yenilerini ekleyerek, değer kaybı yaşayan Türk Lirasının ve Türkiye'nin desteklenmesi için uygulama önerileri gündeme getirildi.

"RUS MALLARI İÇİN GEÇERLİ OLAN MUAFİYET TÜRK MALLARI İÇİN DE OLMALI"

Ekonomi Profesörü, ABD Rutgers Üniversitesi Öğretim Üyesi, Azerbaycan Demokrasi ve Refah Hareketi Lideri Gubad Ibadoğlu, Milli Meclis'te bütçe görüşmelerinin başladığı süreçte Türk Lirasının istikrarının desteklenmesi için Türk mallarına, Rus malları için geçerli olan gümrük vergisi muafiyeti önerisini parlamentoya taşıdı. Konuya ilişkin Kırım Haber Ajansına (QHA) konuşan Ibadoğlu, ayrıca meclise sunduğu 5 ayrı öneriden oluşan teklifini imza kampanyasına dönüştürerek dünyaya duyurdu.

QHA'nın, Azerbaycan Milli Meclisi'nde bütçe görüşmelerinin başladığı süreçte Türk mallarının gümrük vergilerinden muaf tutulması önerisinde bulunan Ibadoğlu ile gerçekleştirdiği röportajın tamamı:

Azerbaycan Milli Meclisin'de bütçe görüşmeleri ne zaman başladı ve ne zaman tamamlanması bekleniyor?

Bütçe görüşmelerine yeni başlandı, henüz tamamlanmadı, bu yılın sonuna kadar tamamlanması hedefleniyor. Bu görüşmeler 2021 yılının bütçe planlamasına dahil bir planlama. Azerbaycan'ın ekonomisi Karabağ Savaşı ile gelinen noktada farklı bir dönem içine girdi. Savaşa dair yeni harcama alanları oluştu. Dolayısıyla savaşa katılanların ve kurtarılan yerlerin harcamalarına yönelik yeni planlama ihtiyaçları doğdu. O nedenle bu yılki ve 2021 yılı için planlanan bütçe, daha önceki yıllara göre çok farklı olacak.

Azerbaycan'ı bekleyen bir başka zorluk ise bilindiği üzere Azerbaycan'ın asıl gelir kaynağı petrol ve petrol fiyatları da koronavirüs salgını dolayısıyla düşmekte. Dolayısıyla Azerbaycan'ın gelirleri azalmakta. Ancak Azerbaycan buradaki açığını endüstri, tarım ve diğer sektörlerden tamamlamayı hedefliyor.

Görüşmeler bu yılın sonuna kadar sürecek ve yıl sonunda parlamentonun kabul ettiği bütçe programı cumhurbaşkanının imzasıyla uygulamaya konulacak. Bu yılki bütçe planlamaları daha önce olmadığı kadar zor olacak ama inanıyorum ki Azerbaycan bunu üstesinden gelecek. Öte yandan Azerbaycan'ın rezerv fiyatlarına bağlı (rezerv) fonu da var. Azerbaycan rezerv fonundan gerekli miktarda aktarım yapabiliyor.

Türk mallarının gümrük vergilerinden muaf tutularak Türk Lirasının istikrarını destekleyici uygulama öneriniz oldu. Bunu resmi olarak gerçekleştirdiniz mi?

Evet, 5 adımdan oluşan öneri ve tekliflerimi resmi olarak parlamentoya sundum. Ardından bu önerilerimden oluşan bir imza kampanyası başlattım. Maddelerden ilkinde yer alan önerim şu: Azerbaycan Parlamentosu (Milli Meclis), 31 Mayıs 2020'de "Azerbaycan ile Türkiye arasındaki Tercihli Ticaret Anlaşmasını" onayladı. Anlaşma, iki ülke arasındaki 15 mal grubu için hem kota hem de vergilerin sıfıra indirilmesini öngörüyor. Benim önerim ise indirim sadece seçilen 15 ürün için değil, tüm ithal ürünler için geçerli olması yönünde.

Türk Lirasının istikrarını destekleyici başka neler yapılabilir?

Bir diğer önerim ise Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası ile Azerbaycan Merkez Bankası arasında bir takas (Swap) anlaşması imzalanmalıdır. Anlaşmanın amacı ise ikili ticaretin dolarla değil iki ülkenin milli para birimlerinde gerçekleştirilerek ticareti kolaylaştırmak ve iki ülkenin finansal istikrarını sağlamak.

DEVLET BAYRAK GÜNÜ'NDE TÜRK MALLARI İNDİRİM HAFTASI KAMPANYASI

Ayrıca, Azerbaycan pazarına Türk malı sunan yerel firmalara bir çağrıda bulundum. Çağrım ise 9 Kasım Devlet Bayrak Günü münasebetiyle bir haftalığına Türk mallarının indirimli satış kampanyalarının düzenlenmesi. Azerbaycan'da faaliyet gösteren şirketlere çağrım, Türk mallarının satışı için bu kampanyanın desteklenmesi yönünde.

Öte yadan, Azerbaycan vatandaşlarını 869 barkoddan başlayarak yüzde 100 Türk malı almayı tercih etmeye ve Türk şirketlerine yatırımcı olmaya çağırıyorum. İki seçenek varsa ve biri Türk malı ise Türk malının tercih edilmesi gerekiyor.

"RUS MALLARININ VERGİSİZ ÜLKEYE GİRİŞİ HAKSIZ REKABET"

Rus malları gümrük vergilerinden muaf tutuluyor. Bu durum Azerbaycan pazarında nelere yol açıyor?

Rus mallarının gümrük vergisiz ülkeye girişi başlı başına haksız bir rekabet. Böylece pazarda Rus malları Türk mallarını ve diğer malları zor durumda bırakıyor. Azerbaycan'ın ithalatta bir numaralı ortağı Rusya, bunun nedeni de bu durum. Rus mallarının ülkeye böyle ücretsiz ve kolay girişi Türk mallarının daha az tanınmasına sebep oluyor. Bu sunmuş olduğum önerilerle hükumetten gelecek cevaba göre yeni gelişmeler umuyorum.

Azerbaycan-Türkiye ilişkileri ve işbirliği diğer ülke açısından nasıl karşılanıyor?

Türkiye-Azerbaycan işbirliğinden elbette Rusya gibi ülkeler hoşnut değil. Ancak Azerbaycan temsilcileri ve halkı tarafından Türkiye son derece seviliyor ve destekleniyor. Özellikle Türkiye'nin Karabağ Savaşı'nda Azerbaycan'a açık desteği sonucu Ermenistan yanlısı ülkelerin boykot çağrısı sonrası Azerbaycan halkının Türk mallarını teşvik kampanyaları buna örnektir. Azerbaycan'da Türk mallarının satışının artmasıyla Türk Lirasının değerine de katkı sağlanmış olacak. İşte bu yüzden ekonomik ilişkilerde resmi önlemler ve adımlar ortaya konulmalı ki bu çabalar kalıcı olsun.

Azerbaycanlı Ekonomi Profesörü Ibadoğlu, meclise sunduğu 5 ayrı öneriden oluşan teklifini imza kampanyasına dönüştürerek dünyaya duyurdu. O imza kampanyası şöyle:

Şu anda Türkiye'de ulusal para birimi dolar karşısında zayıflıyor. 1 dolar 8,5 liradan fazla satılıyor. Aynı zamanda Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın döviz rezervleri tükenmekte, kamu ve özel sektör borçları ve ülkedeki dolar sıkıntısı yüksek seviyeye ulaşmıştır. Bu nedenle aşağıdaki önerileri yineliyor ve desteğinizi rica ediyorum.

31 Mayıs 2020'de Milli Meclis, "Azerbaycan ile Türkiye arasındaki Tercihli Ticaret Anlaşmasını" onayladı. Anlaşma, iki ülke arasındaki 15 mal grubu için hem kota hem de vergilerin sıfıra indirilmesini öngörüyor. Bu indirim sadece seçilen 15 ürün için değil, tüm ithal ürünler için geçerli olmalıdır.Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ile Azerbaycan Merkez Bankası arasında bir takas anlaşması imzalanmalıdır. Anlaşmanın temel amacı, yerel para birimlerinde ticareti kolaylaştırmak ve iki ülkenin finansal istikrarını desteklemek.Azerbaycan pazarına Türk malı sunan yerel firmalar, Devlet Bayrak Günü münasebetiyle bir hafta indirimli satış kampanyaları düzenlemelidir. Tüketiciler olarak vatandaşlar 869 barkoddan başlayarak yüzde 100 Türk malı almayı tercih etmeli ve Türk şirketlerine yatırımcı olmalıdır. Sesimizin daha yüksek olması ve gerekli çevrelere ulaşması için bu bağlantıya girip Milli Meclis ve Bakanlar Kurulu nezdinde Türk malları üzerindeki ithalat vergilerinin sıfırlanması için itirazda bulunmalısınız. http://chng.it/fcmphH42Q9