İlmi Ümerov: Cumhurbaşkanı Zelenskiy, Kırım Tatar milli özerkliğinin kurulması konusuna odaklanmalı

Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodımır Zelenskiy, 20 Mayıs 2020 tarihinde göreve gelmesinin birinci yıl dönümü dolayısıyla basın toplantısı düzenledi. Basın toplantısı kapsamında gazeteciler, Ukraynalı üst düzey yetkililere her zaman olduğu gibi Kırım ile ilgili sorular sordu. Ukrayna'da basın ve kamuoyunun merak ettiği; Kırım’ı işgalden kurtarma planları, Kırımlı siyasi tutsakların serbest bırakılması ve Kırım Tatar milli özerkliği gibi konular Cumhurbaşkanı Zelenskiy tarafından cevaplandı.

Tüm bu konular, Ukrayna Cumhurbaşkanının Kıyiv’deki resmi tören ikametgahı olan Mariyinskiy Sarayı'nın avlusunda, açık havada karantina önlemleri alınarak düzenlenen Cumhurbaşkanı Zelenskiy'e soruldu.

Cumhurbaşkanı Zelenskiy toplantı kapsamında, "İnsanlarımızı evlerine geri getirme ve işgal altındaki Kırım da dahil olmak üzere topraklarımızın geri alınması konusunu boş bırakmıyoruz." diye kaydetti. Cumhurbaşkanı Zelenskiy, koronavirüs salgınının sona ermesinden hemen sonra Normandiya Formatı'nda bir görüşmenin yapılmasının planlandığını ve Rusya ve Kırım’da alıkonulan Ukraynalı siyasi tutsakların serbest bırakılması süreci üzerinde yine çalışmaya başlayacaklarını anlattı.

Zelenskiy, Kırım Tatar halkının sorunlarının çözülmesinden sorumlu bir çalışma grubunun oluşturulmasını istediğini, Türkiye ile ortaklaşa hayata geçirilecek olan Kırım Tatarları için konut projesinin hayata geçirileceğini ve Kıyiv’de yeni büyük bir caminin inşa edileceğini kaydetti. Cumhurbaşkanı, Kırım konusunu her zaman gündeme getirmeye çalıştığını belirtti.

KTMM BAŞKAN YARDIMCISI ÜMEROV, TOPLANTININ UKRAYNA SİYASETİNE YANSIMALARINI DEĞERLENDİRDİ

Kırım Haber Ajansına konuşan Kırım Tatar Milli Meclisi (KTMM) Başkan Yardımcısı İlmi Ümerov, Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodımır Zelenskiy'in konuşmasını değerlendirdi. Cumhurbaşkanına görev süresinin ikinci yılında Kırım konusunda önerilerde bulundu.

“"ZELENSKİY KIRIM TATAR MİLLİ ÖZERKLİĞİNİN OLUŞTURULMASI KONUSUNDA NELER YAPACAĞINI SÖYLEMEDİ"

Sizce Cumhurbaşkanı Zelenskiy’in basın toplantısında, Kırımlıları, Kırım Tatarlarını ilgilendirilen sorulara cevap verildi mi? Örneğin sorulan sorulardan biri Kırım Tatar milli özerkliği ile ilgiliydi...

Bana göre Zelenskiy, Kırım Tatar milli özerkliği ile ilgili soruya cevap vermekten kaçındı. Gazeteci Gülsüm Halilova, ona Kırım Tatar milli özerkliği ile ilgili net bir soru sordu. Cumhurbaşkanı, inşa edilecek 500 daire planını hatırlattı. KTMM temsilcileriyle görüştüğünü anlattı. Fakat, milli özerkliğin kurulması için anayasaya eklenmesi gereken değişiklikler konusunda ne yapmayı planladığı hakkında hiçbir şey söylemedi.

Ayrıca Cumhurbaşkanı, Kırım Tatar milli özerkliği konusunda kendi görüşünü de dile getirmedi. Oysa gazeteci ona, "Anayasa değişikliklerinin yapılmasını Ukrayna için ve garantör olarak sizin için önemli olduğunu düşünüyor musunuz?" diye net bir soru sormuştu...

Evet, maalesef cevap alamadı... Cumhurbaşkanı, bu konudaki görüşünü daha önce kafede yaptığı 14 saatlik basın konferansında dile getirmişti. Cumhurbaşkanı Zelenskiy, milli özerklik kurulmasının Kırım’ı işgalden kurtarma noktasına getirmeyeceğini kaydetti.

“KIRIM TATAR SİYASİ TUTSAKLARIN SERBEST BIRAKILMASI KONUSU KORONAVİRÜS SALGINI İLE BAĞLANTILI OLMAMALI”

Cumhurbaşkanı, Kırım Tatar siyasi tutsakların değişimi hakkında konuşurken siyasi tutsakların serbest bırakılması sürecinin ilerlemesini koronavirüs salgınının sona ermesine bağladı. Bu da değişimin yapılabileceği tarihler konusunda insanların kafalarını karıştırıyor…

Virüs, artık insanların arasına karıştı. Onun ne zaman geçeceği belli değil. Virüs, bundan sonra ara sıra ortaya çıkmaya devam edecek. Bu yüzden, Kremlin esirlerinin serbest bırakılması konusu koronavirüse bağlı olmamalı. Hayat devam ediyor. İnsanlar hapiste kalmaya devam ediyorlar ve onları unutmayıp onlarla ilgilenmemiz gerekiyor. Bu konuyla daha iyi ilgilenilmesi gerekiyor çünkü düzmece davalar çerçevesinde beş yıl hapis süresi cezasını alanlar artık cezalarını çekerek hapisten çıktı.

"UKRAYNA TOPRAK BÜTÜNLÜĞÜNÜN GERİ KAZANILMASI SÖZ KONUSU OLDUĞU İÇİN DONBAS VE KIRIM KONULARI AYRI AYRI ELE ALINMAMALI"

Gazeteciler basın konferansında Kırım konusunun ele alınacağı yeni uluslararası platformunun oluşturulması konusunda sorular sordu. Cumhurbaşkanı, bu tür bir platformun ne zaman veya ne şekilde oluşturulacağı konusunda hiçbir şey söylemedi. Siz bu girişimleri nasıl değerlendiriyorsunuz?

Kırım konusunun ayrıca görüşüleceği uluslararası bir platformun kurulmasına halen hazır değiliz. Biz, bu zamana kadar daima Kırım ile Donbas konularının birbirlerinden ayrı olarak incelenmemesi gerektiğini ve toprak bütünlüğünün geri kazanılması konusunun bir bütün olarak ele alınması gerektiğini söylüyorduk. Donbas’ı ayırmak, Kırım’dan vazgeçmek demektir. Bu zamana kadar bu şekilde düşündük ve hala aynı düşüncedeyiz. Şu an, Cumhurbaşkanı Ofisinde Kırım konusunda yeni bir uluslararası platformun oluşturulmasına yönelik fikirler öne sürülüyor. Bu platformun nasıl bir şey olacağı, ona kimin dahil edileceği konusu ise şimdilik konuşulmadı. Yani en azından ben böyle bir şey duymadım. Sadece yeni bir uluslararası platformun oluşturulmasının gerekli olabileceği ifade edilmişti. Şimdilik biz başka bir uluslararası platform hakkında düşünmeye hazır değiliz. Yönetim bizi bu konuda ikna etmeyi başarırsa o zaman bunu açıklarız.

Basın konferansında Zelenskiy, Minsk’te Kırım konusunun ele alınmadığını söyledi. Bundan dolayı da belki Kırım için ayrı bir platformun oluşturulması mantıklı olacak?

Dikkat ettiyseniz yeni platformdan söz ederken bu konuda müzakerelere henüz hazır olmadığımızı söylemiştim. Şu ana kadar biz hep Minsk ve Normandiya Zirvesi veya farklı görüşmeler olsun Kırım ve Donbas konularının ayrılmaması gerektiğini söyledik. Çünkü Ukrayna toprak bütünlüğü konusundan bahsediyoruz. Ukrayna topraklarının bir bütün olarak yeniden kazanılması gerek. Ancak bundan sonra gerçek yeniden entegrasyon süreci başlar. O zamandan sonra da Kırım ve Donbas’a farklı yaklaşımlar uygulanabilir ancak şimdi onları ayrı ayrı incelemeye hazır değiliz.

CUMHURBAŞKANI İÇİN TAVSİYELER: KIRIM’IN STATÜSÜNÜ DEĞİŞTİRMEK VE KIRIM İLE İLGİLİ TÜM SORUNLARI KIRIM TATARLARININ KATILIMIYLA ÇÖZMEK

Cumhurbaşkanı Zelenskiy’e görevinin ikinci yılı için Kırım ile ilgili meselelerin çözülmesi konusunda hangi tavsiyeleri verirsiniz? 

Zelenskiy’e, Kırım’ın statüsünün değiştirilmesi, Kırım Tatar milli özerkliğin kurulması gibi siyasi konulara odaklanmayı tavsiye ederdim. Bunların Ukrayna toprak bütünlüğünü geri kazanma mücadelesinde çok güçlü bir argüman olacağını ve Kırım’ın işgalden kurtarılmasını yaklaştıracağını düşünüyorum. Çünkü böylece Ukrayna, topraklarını geri alma isteği dışında ayrıca yerli halkın haklarının uygulanmasını garanti altına almaya hazır olduğunu sergileyecek. Bu durumda kendi kaderini tayin etme hakkından bahsediyoruz.

Bununla birlikte Kırım ve Kırım Tatarları konusunun tartışıldığı her görüşme veya toplantıya Kırım Tatar temsilcilerin de davet edilmesi gerektiğini söylemek istiyorum. Kırım Tatarları sadece 18 Mayıs veya özel günlerde akla gelmemeli. 

Şu an, örneğin uluslararası toplantılara hazırlık yapılırken Cumhurbaşkanı Ofisi Kırım Tatarları ile görüşmeler yapıyor mu?

Şimdiye kadar biz müzakerelere davet edilmedik veya düşüncelerimiz sorulmadı. Uzmanlar kendi kendilerine çalışıyorlar. Göreve başladıktan sadece bir yıl sonra, 18 Mayıs tarihinde Cumhurbaşkanı KTMM temsilcileriyle görüştü. Bundan sonra aramızdaki iletişim daha iyiye gidebilir ama bu sadece bir beklenti.

Daha önceki Cumhurbaşkanı ile bu tür görüşmeler öncesinde müzakereler yapılıyor muydu?

İletişim halindeydik. Ama her şey sonuçlara göre değerlendirilir. Maalesef, o dönemde de bir sonuç alınamadı. Yine de o zaman iyi bir çalışma yapılmıştı. Profesör Volodımır Butkeviç’in başkanlığındaki çalışma grubu Kırım statüsü ile ilgili Anayasanın 10. maddesine yapılacak değişiklikleri için gerekli tüm terimler üzerinde çalıştı. Yani bu değişikliklerin, Ukrayna’nın en iyi uzmanları tarafından hazırlandığını söyleyebiliriz.