Daha önce Kırım Tatar Milli Meclisi’nin (KTMM), Budapeşte Memorandumu’nun uygulanması ile ilgili Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulunda veya BM Güvenlik Konseyinde açık oturum düzenleme çağrısında bulunan bir başvuru metni hazırladığı bildirilmişti.
BUDAPEŞTE MEMORANDUMU
5 Aralık 1994 yılında, “Ukrayna’nın Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesine İlişkin Anlaşmaya Katılması Nedeniyle Güvenlik Garantilerine İlişkin Memorandum” ya da başka bir adıyla Budapeşte Memorandumu imzalanmıştı.
Ukrayna, Memorandum uyarınca, nükleer silahsızlanma karşılığında yani SSCB’den kalan 2 binden fazla stratejik nükleer savaş başlığını gönüllü olarak imha etmesi ve Ukrayna’nın anlaşmaya nükleer silahı olmayan devlet olarak katılması karşılığında güvenlik garantisi aldı.
KIRIM’IN İŞGALİYLE ÇİĞNENEN MEMORANDUM
Budapeşte Memorandumu uyarınca garantör devletler: Rusya Federasyonu, Amerika Birleşik Devletleri, Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı’nın yanı sıra açıklamaları ile Çin Halk Cumhuriyeti ve Fransa Cumhuriyeti’nin, Helsinki Nihai Senedi’nin ilkelerine uygun olarak, Ukrayna’nın toprak bütünlüğü veya siyasi bağımsızlığına karşı güç tehdidinden veya güç kullanmaktan kaçınma yükümlülüklerini teyit etmiş ve silahlarını hiçbir zaman Ukrayna’ya karşı kullanılmayacağını deklare etmişti.
Ancak, Rusya Federasyonu, Ukrayna’ya bağlı Kırım Özerk Cumhuriyeti ve Ukrayna’nın güneydoğu bölgelerini işgal ederek Budapeşte Memorandumu hükümlerini sert bir şekilde ihlal etti. Ukrayna’daki durumu büyük ölçüde istikrarsızlaştırdı ve aslında uluslararası güvenlik sistemini tahrip etti.
