Kıyiv’de Kırım Tatar dilini kim öğreniyor?

Güncel
Anife Bilal
30 Nisan 2019, 20:52
Anife Bilal
30 Nisan 2019, 20:52

Kırım Tatarlarının anavatanı Kırım Rus işgali altında kalmaya devam etse de, Ukrayna’da Kırım Tatar dili ve edebiyatı uzmanlarına olan talep artmaya devam ediyor.  Ukrayna üniversitelerinde yetişen Kırım Tatar dili ve edebiyatı uzmanlarının sayısının birkaç yıl sonra bu eğitimi almak isteyen öğrencileri için yetersiz kalabileceği ifade ediliyor.

Ukrayna ana kısmında Kırım Tatar dili ve edebiyatı eğitimi şu an başkent Kıyiv’de yoğunlaşıyor.

Çocuklar için Kırım Tatarca öğrenmeyi kolaylaştıracak uygulama

Kırım’ın Rusya tarafından işgalinden sonra 2016 yılında Ukrayna’nın ana kısmında yeniden faaliyete geçen Kırım’ın Vernadskiy Tavriya Milli Üniversitesine bağlı olan Filoloji ve Gazetecilik Enstitüsünde “Kırım Tatar dili ve Edebiyatı” anabilim dalı faaliyet gösteriyor.

QHA’ya (Kırım Haber Ajansı) konuşan Vernadskiy Tavriya Milli Üniversitesinin Filoloji ve Gazetecilik Enstitüsü Müdürü Svitlana Kuzmina, Kırım Tatar Dili ve Edebiyatı eğitimi alan öğrenciler hakkında şu bilgileri verdi:


Svitlana Kuzmina

“Şu an “Kırım Tatar dili ve Edebiyatı” anabilim dalına 18 öğrenci eğitim görüyor ayrıca bir öğrenci de “Kırım Tatar Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği” anabilim dalında okuyor.

Öğrenciler arasında hem Ukrayna’nın ana kısmında yaşayanlar, hem de Kırım’dan gelenler var. Kırım’dan gelerek Kıyiv’de eğitim alan 3 öğrencimiz var.

Vernadskiy Tavriya Milli Üniversitesi Kıyiv’de yeniden faaliyete başladıktan sonra “Kırım Tatar Dili ve Edebiyatı” anabilim dalından 4 öğrencimiz mezun oldu.”

Kırım Tatar dili ve edebiyatı bilen öğrencilere olan talebin gittikçe arttığını belirten Kuzmina şu ifadelerde bulundu:

Rusça-Kırım Tatarca en büyük sözlüğün 3. cildi yayımlandı

“Tüm öğrencilerimiz ATR televizyon kanalında staj yaptı ve bazı kişiler özellikle Kırım Tatar dilini bildikleri ve Kırım Tatarca program yapabildikleri için iş teklifi de aldı. Televizyon, radyodaki işler dışında Kırım Tatarcadan Ukrainceye tercüme yapabilen uzmanlara da ihtiyaç duyuluyor. Ayrıca Kırım Tatar dili ve edebiyatı öğretmenlerine de talep var.

Örneğin “Kitap Uzmanı” (Майстер книг) yayın evi Vernadskiy Tavriya Milli Üniversitesi öğrencileri Kırım Tatar yazarlarının eserlerini Ukrainceye çevirme konusunda katkıda bulunmaya davet ediyor. Kısa zaman önce Kıyiv’de Ukrainceye tercüme edilmiş Yusuf Bolat’ın “Alim” romanının ilk cildi tanıtılmıştı. Tercümesini bizin öğretim görevlimiz Tamila Seytyagyayeva hazırlamıştı. İkinci cildin ve Yusuf Bolat’ın diğer hikayelerinin tercüme edilmesi konusunda yayınevi Kırım Tatar Dili ve Edebiyatı öğrencilerinden yardım istedi.”

Kırımlı halk kahramanı Alim Aydamak’ın destanı Ukrain dilinde de okunacak

ZORLUKLARA RAĞMEN EĞİTİM

Kırım Tatar dili ve edebiyatı öğrenciler zor şartlarda öğrenmek zorunda kalıyorlar. Öğrencilerin kullandığı bir ders kitabı var, fakat çoğu zaman onlar Sovyet Birliği döneminden kalan ya da 2014’ten önce basılan ders kitapları kullanarak öğretmenlerin kendi geliştirdikleri materyalleri takip ederek eğitim alıyorlar.

Kuzmina meseleyle ilgili olarak, “Enstitümüzün kütüphanesinde Kırım Tatarca kitaplar bile yok; öğretmen ve öğrencileri kendi kitaplarını getiriyorlar.” açıklamasında bulundu.

Diğer bir önemli sorunu ise söz konusu anabilim dalında okuyanlar için ayrılan tam devlet bursu kontenjanının yetersiz olması teşkil ediyor. Öğrenciler arasında üniversite eğitimini karşılama imkanları düşük olan zorunlu iç mülteciler ve işgal edilen Kırım’da ikamet eden gençler bulunuyor.

Vernadskiy Tavriya Milli Üniversitesinin Filoloji ve Gazetecilik Enstitüsü, Ukrayna Eğitim ve Bilim Bakanlığından 2018-2019 eğitim yılında burslu öğrenciler için 10 kişilik kontenjan açılmasını talep etmişti, ancak sadece 7 kişilik kontenjan açıldı. 2019-2020 eğitim yılı için Enstitü Ukrayna Eğitim ve Bilim Bakanlığa başvuru yaparak yine bir sınıf açabilme imkanına sahip olmak için en az 10 kişilik burs kontenjanı açılmasını istedi. Ancak kaç kişilik kontenjanın açılacağının şimdilik belli olmadığı kaydedildi.

Zamanında Kırım Tatar Milli Meclisi (KTMM) tarafından Kırım Tatar Dili ve Edebiyatı anabilim dalında okuyan öğrenciler için burs oluşturma olanağı ele alınmıştı, fakat kaynak yetersizliğinden bu fikir uygulamaya geçirilmedi.

İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi Kırım Tatarca da okunabilecek

“VERNADSKİY TAVRİYA MİLLİ ÜNİVERSİTESİNDE KIRIM TATAR DİLİ VE EDEBİYATI BÖLÜMÜNÜN AÇILMASI ŞİMDİLİK OLASI DEĞİL”

Bir seneden uzun bir süre boyunca hem rektörlükte, hem de Kırım Tatar Milli Meclisinde (KTMM), Vernadskiy Tavriya Milli Üniversitesi kapsamında Kırım Tatar Dili ve Edebiyatı Bölümünün açılma planları hakkında konuşuluyor. Ancak Kuzmina’ya göre bölüm oluşturma konusunda konuşmak henüz çok erken.

Ukrayna yüksek eğitim yasasında belirtilen şartlara göre bölüm oluşturmak için Enstitünün bir sene boyunca en az 50 öğrenciye eğitim vermesi ayrıca bölüme bağlı en az 5 öğretmenin çalışması gerekiyor. Bu öğretmenlerden üçünün de doktoralı olması bekleniyor.

Öte yandan, Svitlana Kuzmina, üniversite ile enstitü yönetiminin Vernadskiy Tavriya Milli Üniversitesinin kapsamında Kırım Tatarlarını araştıracak bir akademik merkez oluşturma fırsatlarını incelediklerini anlattı. Bununla birlikte üniversite yönetimi Kırım Tatar dilini geliştirme ve koruma stratejisini geliştirmeyi planlıyor.

Svitlana Kuzmina konuyla ilgili şu açıklamada bulundu:

“Şu anda, Kırım Tatar dili ve edebiyatı, ve Kırım Tatarlarıyla ilgili konuları araştırabilecek tüm bilimler akademik kurumsallaşmayı kaybetti. Yani Ukrayna’nın yerli halkı olan Kırım Tatarlarının sorunlarıyla ilgilenen hiçbir akademik kurum yok. Kurumlar vardı, fakat onlar Kırım’da kaldı. Ve bugün Kırım Tatar sorunları, dili, edebiyatı ve tarihi sorunlarına odaklanan ve onlar üzerinde çalışan en azından bir kurumu geri kazanmak çok mantıklı olur. Bu Vernadskiy Tavriya Milli Üniversitesinin temelinde yapılabilir.”

Kırım Tatar öğretmenlerden anadil eğitiminin seviyesini artıracak girişim

Üniversitenin bu yönde ilk adımları atmaya başladığı kaydedildi. Geçen yaz rektörün kararı üzerine üniversite çerçevesinde bir Kırım Tatar merkezi oluşturuldu. Ancak merkez bütçeden ayrı bir kurum olarak finanse edilemiyor. Şimdilik üniversite sadece gönüllü olan insanları bir araya getirerek, uzmanların ilgisini çekerek bağışlarla desteklenen projeleri hazırlamaya başlayabiliyor.

Bunun dışında Filoloji ve Gazetecilik Enstitüsünde dili bilmeyen yetişkin insanlar için Kırım Tatar dili ve edebiyatını öğretme metodolojisini oluşturma üzerinde çalışılıyor. Enstitüye Kırım Tatar dili eğitimini uzaktan öğrenmek isteyen insanlar sık sık başvurular yapıyor.

2014’ten önce Kırım Mühendislik ve Pedagoji Üniversitesinin her öğrencisi zorunlu olarak Kırım Tatar dili dersini gördüğünü hatırlatan Kuzmina, bu uygulamanın Kıyiv’de de hayata geçirmek gerektiğini belirtiyor. En azından bir dönem boyunca bütün öğrenciler için Kırım Tatarca dersinin verilmesinin mümkün olabileceğini belirten Kuzmina, öte yandan üniversitenin kendi eğitim sistemine ve ders kitaplarına sahip olmadığı için bunu gibi yenilikler hakkında konuşmak henüz çok erken olduğunu belirtti. Enstitü Başkanı tüm bunların yapılması için ek kaynaklara ihtiyaç duyulduğunu ve üniversitenin sponsor bulmak için çalışmalar yürüttüğünü anlattı.

Kırım İnsan Hakları Grubu: Kırım’da Ukraince eğitim veren okul kalmadı

KIYİV ÜNİVERSİTESİ: 2014’TE EĞİTİME BAŞLAYANLAR DİPLOMALARINA KAVUŞTU

Kıyiv Milli Taras Şevçenko Üniversitesinde de Kırım Tatar dili ve edebiyatı okutuluyor. Ancak bu üniversitede Kırım Tatar dili ve edebiyatı İngiliz diliyle birleştiriliyor; Türkoloji Bölümüne bağlı olarak “Kırım Tatar dili ve edebiyatı İngilizce dili ve mütercimlik” anabilim dalı faaliyet gösteriyor.

Kıyiv Milli Taras Şevçenko Üniversitesi, Ukrayna’nın ana kısmında Kırım Tatar dili anabilim dalını açan ilk üniversite oldu. Eylül 2014 üniversitede bu anabilim dalında 10 kişilik ilk sınıf açıldı. Geçen sene ise il mezunlar diplomalarına kavuştu. Mezunların bir kısmı “Meydan” radyosu veya ATR televizyon kanalında gazeteci yada sunucu olarak çalışmaya başladı.

Kıyiv’de ücretsiz Kırım Tatar dili ve kültürü dersleri verilecek

Kıyiv Milli Taras Şevçenko Üniversitesinde Türkoloji Bölüm Başkanı Doktor İrına Pokrovska QHA için verdiği röportajda her sene söz konusu anabilim dalına 10-12 öğrencinin kayıt olduğunu anlattı. Pokrovska, lisan öğrencileri için her sene 10 kişilik devlet bursu kontenjanının açıldığını ancak paralı okuma seçeneklenin de mevcut olduğunu söyledi. Örneğin bu yıl Kırım Tatar Dili ve Edebiyatı anabilim dalında 14 öğrenci eğitim görüyor, bunlardan 10’u burslu okuyor. Üniversite ücretinin her sene değiştiğini belirten Pokrovskaya, bu yıl Kırım Tatar Dili ve Edebiyatı anabilim dalı için belirlenen ücretin 29 bin grivna (6 bin 550 TL) olduğunu anlattı.

Kıyiv Milli Taras Şevçenko Üniversitesinde 2014 yılından önce Kırım Tatar dili öğretilmediği için eğitim sürecinin başlangıcında öğretmenlerin çoğu şeyi kendi başına yapmak zorunda kaldıkları aktarıldı. Buna göre öğretmenler kendileri, işgalden önce Kırım’da çalışan ve 2014’ten sonra Kıyiv Milli Taras Şevçenko Üniversitesinde çalışmaya başlayan öğretmenlerin deneyimlerine dayanarak sıfırdan eğitim programı oluşturuyordu.

Öğrencilerin kullandığı kitapların bir kısmı Kırım’dan getirildi. Bununla birlikte bu 4,5 yıl içinde Filoloji Bölümü öğretmenleri tarafından hazırlanan ders kitapları da artık kullanılmaya başladı.

Kırım Derneği’nden 21 Şubat Dünya Anadili Günü hakkında bildiri


ÜNİVERSİTE KENDİ KADROSUNU KENDİ HAZIRLIYOR

2018’de “Kırım Tatar dili ve edebiyatı İngilizce dili ve mütercimlik” anabilim dalına bağlı olarak yüksek lisans programının açıldığı ifade ediliyor. Yüksek lisansta eğitim alma süresinin 1 yıl 9 ay olduğu açıklanan programda ilk mezunların 2020’de diplomalarını alacağı belirtiliyor. “Kırım Tatar dili ve edebiyatı İngilizce dili ve mütercimlik” anabilim dalına bağlı olarak yüksek lisans programına diğer üniversiteler ve başka bölümlerin mezunları da kayıt olabiliyor.

İrına Pokrovska öğretmen kadrosunun yetersiz olduğunu belirterek, üniversitenin eğitim sürecine dahil edebilmek için ilk yüksek lisans mezunlarını beklediklerini ifade etti.

Emine Ceppar: Kırım Tatarları Ukrayna’da yüksek seviyede temsil ediliyor


KIRIMLI ÖĞRENCİLERİN TARAS ŞEVÇENKO ÜNİVERSİTESİNE GİRMESİ ZOR, FAKAT İMKANSIZ DEĞİL

Bölümde okuyan öğrencilerin çoğunun Ukrayna’nın ana kısmında yaşayanlarda veya zorunlu iç mültecilerden oluştuğunu anlatan Pokrovska, Kırım’dan gelerek Üniversitelerine girmek isteyen kişilerin sayısının çok az olduğunu, Kırımlıların çoğunun yatay geçişle 2. veya 3. sınıfa geldiğini belirtti.

Sorunun Rus işgalinin 5 yıldır devam etmesi ve Kırım’daki okullarda da Ukraince dilinin okutulmaması olduğu görülüyor. Kırımlı öğrenciler Dış Bağımsız Değerlendirme sınavında diğer Ukraynalı öğrencilerle rekabet edebilecek kadar Ukrayna dili, edebiyatı ve tarihini öğrenme şansına sahip bulunmuyorlar. Kıyiv Milli Taras Şevçenko Üniversitesine girmek için özellikle Dış Bağımsız Değerlendirme sınavından yüksek not almak gerekiyor.

İrina Pokrovs bu sorunla ilgili olarak şu ifadelerde bulundu:

“Kırım’daki okulların mezunlarından Ukrayna dili ve tarihini bilmesini talep ediyorsak, bu şartlarda yıllar geçtikçe Ukrayna dili ve tarihi bilen Kırımlı öğrencinin sayısının azalacağını anlamalıyız. 2-3 sene öğrenmemek var, 5-6 sene öğrenmemek ise bambaşka bir olay. Bu dersleri öğrenmek o kadar da kolay değil, uzaktan eğitim desteği olsa bile. Yani Kırım’daki okulların mezunlarını Ukrayna dili ve tarihi konusunda yapılan Dış Bağımsız Değerlendirme sınavına hazırlamak zor bir şey. Aslında bu sınav Ukrayna’nın ana kısmında öğrenen öğrenciler için de kolay bir sınav değil.”

Kırımer ve Türkçe literatüre kazandırdığı eserleri Kıyiv’de konuşuldu

Kıyiv Milli Taras Şevçenko Üniversitesi Kırımlı mezunları kendi üniversite sınavına göre kabul etme hakkına sahip olan üniversitelerin arasında yer almıyor.

İşgal altındaki bölgelerden gelen çocukların girişini kolaylaştırmak için geliştiren programa katılan üniversitelerde oluşturulan giriş sınavlarının daha kolay olabilme olanağının daha yüksek olduğu ifade ediliyor. Örneğin Vernadskiy Tavriya Milli Üniversitesi rektörü Volodımır Kazarin daha önce yaptığı açıklamada, üniversitede Kırımlı mezunlarının Ukraince seviyesinin düşük olmasını anlayışla karşıladıklarını ve Kırımlı öğrencilerin 1. sınıf boyunca hızlı bir şekilde Ukrainceyi öğrendiğini belirtmişti.

İŞGAL EDİLEN KIRIM’DA ÜNİVERSİTELER KIRIM TATAR ÖĞRETMENLERİ HAZIRLAMAKLA İLGİLENMİYOR

Şu an işgal edilen Kırım’da Kırım Mühendislik ve Pedagoji Üniversitesi ve sözde “Kırım Federal Üniversitesi” olmak üzere iki yüksek eğitim kurumunda Kırım Tatar dili ve edebiyatı uzmanlarının yetiştirildiğini belirtmek gerekiyor.

Öte yandan Kırım Tatar aktivist Emine Avamileva’ya göre işgal edilen yarımadada yürütülen politika sonucunda Kırım Tatar dili öğretmenlerin yetiştirilmesi yüksek öğretim kurumlarının dikkatini çekmiyor. Çünkü Kırım’daki okullarda Kırım Tatarca sınıf açtırmak git gide zorlaştırılıyor. Okul yönetimleri çeşitli bahanelerle anne babaları Kırım Tatarca eğitiminden vazgeçiriyor veya sınıf açtırmıyorlar. Emine Avamileva, Kırımlı çocukların yaklaşık yüzde 30’nun Kırım Tatarlarından oluştuğunu, ancak öğrencilerin sadece yüzde 3’nün Kırım Tatarca eğitim gördüğünü belirterek, “Kırım Tatar dili ve edebiyatı öğretmenleri yetiştirilmediği için zaman geçtikçe ilgi azalıyor. Kırım Tatarca dili ve edebiyatı öğretmenlerinin eksikliği ve Kırım “yönetiminin” bu uzmanları yetiştirmek istememesi beni çok endişelendiriyor.” diye kaydediyor.