Rusya’nın Kırım’ı ele geçirme planlarını yıkan 26 Şubat mitingi

Kırım’ın Akmescit (Simferopol) kentinde 26 Şubat 2014 tarihinde Kırım Tatarları tarafından yarımadanın Rus işgaline karşı düzenlenen büyük miting, Ukrayna vatanseverliğini sergileyen ilk ve en belirgin sokak gösterilerinden biri oldu.

Binlerce insanın mitinge katılması Rusya’nın uydurduğu “Kırım’da yaşayan herkesin Rusya’ya katılmak istediği” yönündeki mitini yok etti. Daha sonra Rus işgalci yönetiminin mitinge katılanlara karşı dava açması da hiç kimse için sürpriz olmadı.

26 ile 27 Şubatı bağlayan gece Kırım’ın kaderini değiştiren gece oldu.

O geceyi hatırlayan Kırım Tatar Milli Meclisi (KTMM) Başkan Yardımcısı Ahtem Çiygöz, “27 Şubat’ta hem Kırım, hem orada yaşayan insanlar karanlığa gömüldü.” diye belirtiyor.

2016’dan beri 26 Şubat'ta Ukrayna’da Kırım’ın Rus İşgaline Direniş Günü olarak kaydediliyor.

RUSYA KIRIM’A UZANMAYA BAŞLADI

Kırım Parlamentosu binası önünde 26 Şubat 2014 tarihinde yapılan miting Kırım’da daha önceki günlerde (24-26 Şubat 2014) yaşanan olaylara tepki olarak düzenlendi. O günlerde Rusya Devlet Duması milletvekilleri Kırım’ı işgal etme planlarını dile getirmeye başlamışlardı. Yarımadaya Rusya’nın aşırı milliyetçi Liberal Demokrat Partisi üyelerden oluşan bir heyet ziyaret düzenlemişti. Onları Kırım’da Rus Birliği (Russkoye Yedinstvo) Partisi’nin üyesi Sergey Aksyonov karşılamıştı. Heyet Başkanı ve Rusya Duması BDT Ülkeleri Komisyonu Başkanı Leonid Slutskiy, eğer Kırım Rusya Federasyonu’na bağlanma kararı alırsa Rusya Devlet Duması’nın bu kararı en kısa süre içinde oylamaya çıkarmaya hazır olduğunu dile getirmişti. Ayrıca Kırım sakinlerine kolaylaştırılmış prosedürle Rus pasaportları verme konusu da gündeme getirilmişti.

https://www.youtube.com/watch?v=i0cBus9KGvA#action=share

RUSYA ASKER GÖNDERMEYECEĞİZ DİYOR AMA...

Öte yandan o dönemde Rusya hala Ukrayna’nın iç işlerinde karışmadığını sunuyordu. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, 25 Şubat sabahı Birleşik Krallık Dışişleri Bakanı William Hague ile telefon görüşmesi yaparak onu Rusya’nın Ukrayna’ya askerlerini göndermeyeceği konusunda ikna etmişti.

Diğer yandan aynı günlerde Rusya Komünist Partisi İvan Nikityuk, Ukrayna’daki olayları sebep göstererek BDT ülkelerde yaşayan Rusça konuşan vatandaşlara Rusya vatandaşlığını verme süresinin kısaltılması ile ilgili yasa tasarısını Devlet Dumasına sunuyor.

RUS YANLILARI KIRIM PARLAMENTOSUNA RUS BAYRAĞI ASMAK İSTİYOR

Tüm bu olaylar çerçevesinde 25 Şubat tarihinde Kırım Parlamentosu binası önünde Rusya yanlısı güçler miting düzenliyor. Yaklaşık 300 kişinin katıldığı mitingte Rusya yanlısı sloganlar atıldı. Eylemciler parlamento binasına Rus bayrağı asarak binada asılı olan Ukrayna bayrağını indirmeye çalıştı.

Eylemcilerle konuşan Kırım Parlamentosu Başkanı Vladimir Konstantinov, sonraki gün olağanüstü oturumun düzenleneceğini bildiriyor. Konstantinov oturumda ele alınacak konular hakkında bir açıklama yapmıyor, ancak oturumda Rusya’ya bağlanma konularının gündeme getirileceği konusunda kimsede bir şüphe kalmıyor.

Bu olaylarla eş zamanlı olarak Rusya silahlı güçlerinin yasa dışı olarak Kırım topraklarında hareket ettiği konusunda bilgiler gelmeye başlıyor.

KTMM BAŞKANI ÇUBAROV, RUS YANLILARININ PLANI AÇIKLIYOR

Aynı gün, yani 25 Şubat’ta Kırım Tatar Milli Meclisi (KTMM) Başkanı Refat Çubarov, KTMM üyelerine Kırım Parlamentosu milletvekillerinin ertesi gün yapmaya planladığı olağanüstü oturumunda Kırım Başkanını görevden alma ve Kırım’ı Rusya’ya bağlama isteğiyle Rus yönetimine başvurma kararı almaya hazırlandıklarını bildiriyor.

KTMM, 26 Şubat saat 11.00’da Kırım Parlamentosu binası önünde  barışçıl miting düzenlemeyi karar alarak Akmescit (Simferopol) yönetimine resmi başvuru yapıyor. Başvuru kent yönetimi tarafından kabul ediliyor.

QHA’ya konuşan KTMM Başkan Yardımcısı Ahtem Çiygöz, o günü şöyle anlatıyor:

“25 Şubat’ta biz en önemli şeyi yaptık. Biz KTMM olarak açıklama yaparak Ukrayna yanlısı bir miting düzenleyeceğimizi duyurduk. Meclis Kırımlıları, Kırım Parlamentosunun Rus yanlısı eylemlerini protesto etmeyi davet eden tek siyasi güç oldu. Vatan (Batkivşçina) Partisi, Ukrayna Demokratik İttifakı Partisi (UDAR) veya diğer partiler yani başka hiçbir siyasi güç söz konusu siyasi süreçlere katılmadı. Seçimler olduğu zaman onlar hep vaatlerde bulunuyordu, ancak zor dönemde kimse ortada yoktu.”

"KTMM'NİN MİTİNGİNE KATILDIK"

O günlerde yaşanan olayları hatırlayan “Euromeydan Kırım” hareketi Koordinatörü Andrey Şçekun, “KTMM temsilcileri bize 26 Şubat günü Kırım Parlamentosu binası önünde miting düzenleyeceklerini bildirdi. Biz tabii ki, Kırımlı milletvekillerinin Ukrayna Anayasasını ihlal eden kararları alabileceğini farkında olarak bu eyleme destek verdik. Bu yüzden 'Euromaydan Kırım' hareketi aktivistlerini harekete geçirerek KTMM’nin organize ettiği mitinge katıldık. Barışçıl bir miting düzenlemeyi planlıyorduk.” dedi.

O günlerde yaşanan olayları hatırlayan “Euromeydan Kırım” hareketi Koordinatörü Andrey Şçekun, “KTMM temsilcileri bize 26 Şubat günü Kırım Parlamentosu binası önünde miting düzenleyeceklerini bildirdi. Biz tabii ki, Kırımlı milletvekillerinin Ukrayna Anayasasını ihlal eden kararları alabileceğini farkında olarak bu eyleme destek verdik. Bu yüzden 'Euromaydan Kırım' hareketi aktivistlerini harekete geçirerek KTMM’nin organize ettiği mitinge katıldık. Barışçıl bir miting düzenlemeyi planlıyorduk.” dedi.

PARLAMENTO BİNASI ÖNÜNDE UKRAYNA VE KIRIM TATAR BAYRAKLARI AÇILIYOR

26 Şubat sabah saatlerinde Kırım Parlamentosu önünde eylemciler toplanmaya başlıyor. Mitingin ana sloganı: “Ukrayna toprak bütünlüğünün korunması ve Kırım Parlamentosu tarafından özerk durumun istikrarsızlaştırmasını hedefleyen kararları kabul etmesini önlemek.”

İnsanlar Ukrayna ve Kırım Tatar bayraklarını açarak “Ukrayna!”, “Yaşasın Ukrayna!”, “Çete Defol!” sloganları attı.

Aynı gün Parlamento Başkanı Konstantinov, “Kırım Parlamentosunda Kırım’ın Ukrayna’dan ayrılma konusunun incelenmeyeceğini.” açıklıyor.

Daha sonra 26 Şubat 2014 tarihinde gerçekleşen olaylarının kronolojisini hazırlayan, Kırım’ın Rusya tarafından işgal edilmesinden sonra Ukrayna’nın ana kısmında faaliyete başlayan Kırım Özerk Cumhuriyeti Savcılığı, Ukrayna karşıtı mitingin Rus güçleri tarafından yönetildiğini açıkladı. Örneğin, gün içinde Aksyonov’un telefonuna sürekli Rusya’dan aramalar  yapıldığı ortaya çıkarıldı. Ayrıca Rus yanlısı eylemcilerin arasında sivil giysileri giyen Rusya Silahlı Kuvvetleri görevlilerin ve Kuban Kazaklarının de bulunduğu tespit edildi.

O gün Kırım Parlamento binası etrafında düzeni sağlamak amacıyla toplam 550 polis görevlendirilmişti. Parlamento avlusunda toplanan Ukrayna yanlısı ve Rus yanlısı eylemciler arasında yaklaşık olarak 100 polis duruyordu.

SAAT 11.00

Refat Çubarov Mitingte konuşma yaparak Kırım Parlamentosunu olağanüstü oturumu iptal etmeyi davet ediyor.

Çubarov şu ifadeleri kullanıyor: “Dün onları uyardık, oturum yapmayın, Kırım’daki durumu kışkırtmayın... Konstantinov ne bugün, ne de başka bir gün Kırım’ın statüsü konusunun inceleneceği oturumun yapılmayacağını açıklamalı… Biz buraya felaketi önlemek için geldik.”

SAAT 12.00’YE DOĞRU

Ukrayna yanlısı eylemciler polis ve sözde “halk milisinin” kordonunu geçerek avlunun bir bölümüne yerleşmeye çalıştı.

Rus yanlısı aktivistler ve halk milisi avluda polis arkasında yerlerini alıyor. Aynı anda Parlamento binasının yanına Akyar’dan (Sivastopol) Rus yanlısı eylemcileri getiren otobüsler yaklaşıyor.

SAAT 13.00

Ukrayna yanlısı eylemciler koridor oluşturarak Rus yanlısı eylemcilere Parlamento avlusunu terk etmeye teklif ettiler. Rus yanlısı eylemciler teklifi reddetti.

Aynı zamanda polis, Rus yanlısı ve Ukrayna yanlısı eylemciler arasındaki kordonu kaldırıyor. Avluda sadece parlamento ana girişini koruyan polis görevlileri kalıyor.

“Euromeydan Kırım” hareketi Koordinatörü Andrey Şçekun o anları, “İki taraf birbirine girmeye ve plastik şişeleri havada uçuşmaya başladığı zaman polis meydanı terk etti. Sanki biri emir verdi ve onlar ona uyarak meydandan çekildi.” diye anlattı.

SAAT 14.00

Kırım Parlamentosu binası önündeki durum kızışmaya başlıyor.

Uzmanların hesaplarına göre, mitinge katılan Ukrayna yanlısı eylemcilerin sayısı yaklaşık 10 bin kişiyken, Rus yanlısı eylemcilerin sayısının yaklaşık 5 bin kişi olarak belirtiliyor. Öğleden sonra Rus yanlısı eylemcilere Akyar ve Kezlev’den getirilen yaklaşık 400 kişi katıldı. Ayrıca sözde “halk milisi” üyelerin sayısı yaklaşık 500 kişiydi.

Polis avluyu terk ettiği için eylemciler iki taraftan da “güvenlik koridorları” oluşturmaya çalışıyor, ancak bu çabalar başarısız oluyor. Çubarov ve Aksyonov eylemcileri provokasyonlara yenik düşmemeye, “güvenlik koridoru” oluşturmaya ve polisi bu koridora girerek iki taraf arasında kordon oluşturmaya davet ediyor.

https://youtu.be/MUEs8klFCwg

En sonunda polis iki taraf arasında kordon oluşturuyor.

İki taraftaki eylemciler de sloganlar atıyor. Ukrayna yanlısı eylemciler ellerinde “Kırım Rusya değil!”, “Yaşasın Kahramanlar!”, “Ukrayna!” sloganları yazan pankartları tutuyor. Rusya yanlısı eylemcilerin ise “Rusya!”, “Faşizme yol vermeyeceğiz!”, “Kırım- Rusya” yazılı pankartları açtı.

SİLAHLI ÇATIŞMA ÇIKABİLİRDİ

Mitinge katılan KTMM Başkanı Yardımcısı Ahtem Çiygöz, Rusya yanlısı miting katılımcıların kıyafetleri altında saklanmış kısa namlulu otomatik silahları gördüklerini ve Konstantinov ve “Rus Birliği” partisiyle ayrıca Kuban Kazakların durumu kızıştırmaya çalıştığını anladıklarını ve KTMM temsilcilerinin mitingin bir silahlı çatışmaya dönüşmemesi için elinden gelen her şeyi yaptığını anlattı.

SAAT 15.00

Aksyonov ve Çubarov, Kırım Parlamentosunun olağanüstü oturumuna katılmak üzere avludan ayrılıyor.

Bazı yerlerde eylemciler polis kordonunu aşıyor. Eylemciler arasında küçük çatışmalar, kavgalar meydana geliyor. Zaman geçtikçe hem avluda, hem avlunun dışında kargaşa yaşanıyor.

PARLAMENTO OTURUMUNDA YETERLİ ÇOĞUNLUK SAĞLANAMADI

Bu sırada Parlamentoda yapılacak olağanüstü oturumun düzenlenmesi için yeterli çoğunluk sağlanamıyor. Oturuma 49 milletvekili katılıyor, ancak oturumun yapılması için 51 milletvekilinin katılması gerekiyor.

Çubarov bir kere daha milletvekillerine seslenerek çatışmanın çıkmasını engellemek için oturumu ertelemeye davet ediyor.

Daha sonra Ukrayna yanlısı eylemcilerden oluşan bir grup Parlamentonun binasına girerek milletvekillerinden Kırım’daki bölücülük sorunu hemen çözmeye talep ediyor.

SAAT 15.40

Gazetecilere açıklama yapan Çubarov, Konstantinov’a atıfta bulunarak yeterli milletvekili sayısının sağlanamadığı için oturumunun yapılmayacağını bildiriyor.

SAAT 16.00’DAN SONRA

Eylemcilere seslenen Çubarov, organize bir şekilde mitinge son vermeyi ve avluyu boşaltmaya davet ediyor.

Oturumun düzenlenmediğinden emin olan Ukrayna yanlısı eylemciler amacına ulaştıklarını düşünerek dağılmaya başlıyor. Öte yandan Rus yanlısı eylemciler ve polis, Parlamento binası yanındaki meydanda kalmaya devam ediyor.

Parlamento binası yakınlarındaki kargaşada 30 kişi yaralandı, yaşanan izdiham sonucunda bir yaşlı adam ve bir yaşlı kadın hayatını kaybetti.

Daha sonra olayların video görüntüleri değerlendiren Ukrayna Helsinki İnsan Hakları Grubu, “Polis görevlileri Kırım Parlamentosu binasının avlusunda ve onun dışında izdihamı veya çatışmaları önlemek için harekete geçtiği görünmüyor.” diye belirtiyor.

PUTİN'İN ANİ TATBİKAT KARARI

Aynı gün Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin aniden Karadeniz’de Rus filosunun tatbikatını düzenlemeye karar veriyor. Tatbikata 36 gemi, askeri uçaklar ve 7 bine yakın asker katılıyor.

O gün açıklama yapan Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, “Bu çok ani karar oldu. Bu karar Savunma Bakanına sabah saat 04.00’da bildirildi.” ifadeleri kullanmıştı.

27 ŞUBAT: NAMLULAR ALTINDA YAPILAN OYLAMA

Kırım Parlamentosu yanında düzenlenen miting bittikten birkaç saat sonra Kırım’ın Rus işgalinin aktif aşaması uygulanmaya başlamıştı. 27 Şubat 2014 gecesi kimliği belirsiz silahlı kişiler (daha sonra bu kişilerin Rus askeri olduğu ortaya çıktı) Kırım Parlamentosu ve Bakanlar Kurulu binalarını ele geçirerek binalara Rus bayrakları dikti.

Kırım Parlamentosu milletvekilleri bir kere daha toplandı ve günün ikinci yarısında 25 Mart 2014 tarihinde sözde “referandumun” düzenlenmesi ile ilgili karar onaylandı. İşbirlikçilerden yapılan açıklamaya göre ilgili oturuma katılan 64 milletvekilinden 61’i sözde “referandumun” düzenlenmesini destekledi. Söz konusu oylamayla ilgili hala hiçbir belgesel kanıt sunulmadı.

https://youtu.be/6Meu4XV4PfQ

Kırım’ın Başkanı Anatoliy Mogilev ve tüm Bakanlar Kurulu görevden alınmıştı, yeni sözde Başkan olarak “Rus Birliği” partisi lideri Sergey Aksyonov “seçilmişti”.

Aynı gün Akyar (Sivastopol) şehrine Rusya Devlet Duması heyeti gelmişti. Şehir konseyi binasındaki Ukrayna bayrağı indirilmişti.

Pilip Orlik Demokrasi Enstitüsü siyaset uzmanı Natalya Belitser yaptığı açıklamada, şöyle konuşmuştu:

“Aslında, o günkü olaylar, Rusya'nın Kırım'ın askeri işgaline ve yasa dışı ilhakına yol açan olayların kaçınılmazlığına işaret ediyordu.”

AKTİVİSTLERİN SERGİLEDİĞİ CESARET VE KOLLUK KUVVETLERİNİN EYLEMSİZLİĞİ

Daha sonra bazı gruplar 26 Şubat 2014 tarihinde Kırım Parlamentosunun önünün terk ettikleri için Kırım Tatar liderleri ve Ukraynalı aktivistleri sitem ediyordu. En radikal şekilde düşünen insanlar ise Ukrayna yanlısı güçlerin 26 Şubat günü öğleden sonra neden parlamentoyu ele geçirmediğini merak ediyor.

"26 ŞUBAT MİTİNGİ, RUSYA'NIN PLANINA İZİN VERMEDİ"

Beş sene önce yaşanan olayları değerlendiren Ahtem Çiygöz, “26 Şubat’ta oylama başlasaydı, parlamento binasını ele geçirirdik. Ancak Konstantinov oturumun yapılmayacağını söyleyerek binayı terk etmişti. Daha sonra hepimize oturumun yapılmayacağı duyurulduğu zaman biz görevimizi yerine getirdiğimizi düşündük. Ben de oradaydım ve milletvekillerinin Kırım’ın Rusya’ya bağlanma ile ilgili yapacakları oylamayı önlediğimizden emindim. Biz Ukrayna vatandaşları olarak görevimizi yerine getirdik, Rusya’nın 'Kırım’ın kendi isteğiyle bize bağlandı' planını gerçekleştirmeye izin vermedik. Miting düzenlemeseydik ve Kırım Parlamentosu oylama yapsaydı bunun nelere yol açabileceğini tahmin ediyor musunuz?! Miting düzenleyerek oylamanın yapılmasının engellenmesi uluslararası topluma Rusya’nın Kırım’la ilgili eylemlerinin meşruiyetini sorgulattırdı.” dedi.

26 Şubat mitingine katılan Kırım Futbol Federasyonu Başkan Yardımcısı Oleg Komunyar, Ukrayna yanlısı aktivistlerin parlamento binasını ele geçirmesinin Rus işgalini durduramayacağını ifade ederken, “Bence Rusya, Kırım Parlamento binasını ele geçirme kararını mitingten birkaç gün önce aldı... Ve Rusya’da plan B ve plan C de bulunuyordu. Ve insanların parlamento binasının yanında kalması büyük ihtimal pek bir şeyi değiştirmezdi, sadece zarar gören insanların sayısı artmış olurdu.” diye kaydetti.

Ukrayna Ulusal Güvenlik ve Savunma Konseyi Genel Sekreter Yardımcısı Mihail Koval:

“İşgal sırasında Kırım Özerk Cumhuriyeti’nde bulunan 13 bin 468 Ukrayna Silahlı Kuvvetleri subayı ve askerden sadece 3 bin 990’ı (yüzde 29,6) Ukrayna’ya ihanet etmedi. Ukrayna İçişleri Bakanlığı 10 bin 936 görevlisinden sadece 88’i (yüzde 0,8); Ukrayna Sınır Güvenlik Servisi bin 870 görevlisinden sadece 519’u (yüzde 29,7), Ukrayna Güvenlik Servisi (SBU) 2 bin 240 görevlisinden sadece 242’si (yüzde 10,8), Devlet Özel Koruma Müdürlüğü 527 görevlisinden sadece 20’i Ukrayna’ya ihanet etmedi.”

Siyaset uzmanı Natalya Belitser, “Olağanüstü oturum iptal edildi, gerekli çoğunluk sağlanamadı için oturum yapılmadı. Bu durum ayrılıkçı karşıtı güçlerin zaferi olarak karşılandı, 17.00’dan sonra eylemciler dağılmaya başladı...Ancak daha sonra zaferin yenilgiye dönüştüğü ortaya çıktı.” diye belirtiyor.

NAMLULARIN UCUNDA OTURUM!

Rus özel kuvvetleri parlamento binasını ele geçirdikten sonra 27 Şubat 2014’te silahların namluları altında düzenlenen oturum ve orada alınan “kararları” değerlendiren Ahmet Çiygöz, “Bizim için onların aldığı herhangi bir kararın yasa dışı olacağı belliydi. Oturuma 47 kişinin katıldığını biliyoruz. Milletvekilleri zorla oturuma getirildi. Bazı milletvekilleri bizi arayarak evlerine silahlı “halk milisi” temsilcileri geldiği için oturuma katılmak zorunda kaldıklarını anlatıyordu. Kırım Tatarları temsil eden milletvekilleri oylamaya katılmadı.” diye bildirdi.

Sivil toplumun idari binaların ele geçirilmesi konusunda Rus özel kuvvetlerine etkili ve güvenli bir şekilde karşı koymasının imkansız olduğunu belirten Andrey Şçekun, “O zamanda Kırım’da 'yeşil adamları' alt edecek veya onları binaların içinde etkisiz hale getirebilecek profesyoneller vardı, bu gerçekten yapılabilirdi. Ancak kimse sorumluluk almak ve bununla uğraşmak istemedi.” diye kaydetti.

OTURUMA KATILAN MİLLETVEKİLLERİN KAYDI YOK

Rusya tarafından işgal edilen Kırım’da sözde “26 Şubat davası” incelenirken savunma avukatları mahkemede tanık olarak ifade veren Konstantinov’dan referandum ile ilgili kararın alındığı oturuma katılan milletvekillerinin kaydının yapılıp yapılmadığını öğrenmeye çalıştı, ancak başarısız oldular.